HOME
ZOEKTIPS
LINKS en LITERATUUR
ORGELS
LAATSTE WIJZIGINGEN
OVER ONS
DONATIES


LAATST BIJGEWERKT OP 13-03-2024

Antonius Abtkapel

Ga naar de site van de patroonheilige
Ga naar site van het gebouw c.q. de parochie
 
Parochie/kerkgemeente: St. Petrus
Dekenaat/kerkverband: Gennep: opgeheven, nu Venray
Soort gebouw: Kapel
Plaats: Aijen
Gemeente: Bergen
 
Adres: Aijen 38
Postcode: 5854 PR
Coördinaten: x: 200541, y: 399782
 
Rijksmonumentennummer: 9029 Code 5854PR-00038-01
Kadastrale gegevens: Bergen S/76
 
Kunstenaar(s):
 
Huidig gebruik: Kapel

 

Foto: Paul Tiellemans, 8 oktober 2011

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

St. Antoniuskapel. Eenbeukig gebouw met driezijdige sluiting, steunberen en spitsboogvensters, XVII. Op het dak bekroond met een achtzijdig met leien bekleed torentje. Tot de inventaris behoren o.a.: altaar met barokke retabel waarin een geschilderde calvarie en beeld van de H. Antonius Abt, XVII. Biechtstoel, XVII. Preekstoel, XVII. Houten beelden: Calvariegroepje, 1663; crucifix, XVII; H.H. Maria en Joannes, XVII A, afkomstig van een calvarie; madonna XVII; drie beelden van de H. Antonius Abt, circa 1600, XVII en circa 1700; H. Petrus XVIII A. Twee kerkbanken, XVIII. Klokkenstoel met klok van Johannes en Henricus van Trier, 1648, diam. 70,2 cm. Mechanisch torenuurwerk, H.A. Borman, later voorzien van elektrische opwinding. (Datum: 21-01-1970)

Foto: Justin Hekkens

Geschiedenis

Tot de parochie Bergen behoort de kapel die als patroon heeft Sint Antonius Abt. De kapel bestaat uit een éénbeukige, rechthoekige aan het koor op vijfachtste grondslag afgesloten ruimte met segmentboog-deur in de westmuur. De kapel is in gotische stijl gebouwd. De gebruikte stenen zijn van groot formaat en van slechte kwaliteit, wat ertoe heeft geleid, dat de kapel in 1935 werd wit gemaakt. De bouwmeester en de stichter van de kapel zijn onbekend… er is wel eens geopperd, dat de kapel onderdeel zou zijn geweest van een klooster van reguliere Kannuniken, de afbeelding op het schilderstuk boven het altaar met de afbeelding van een kannunik zou daarop kunnen wijzen… het berust meer op aanname, dan op feiten. Aangenomen kan worden dat de kapel stamt uit de zestiende eeuw, maar het kan ook zijn, dat zij stamt uit de zeventiende eeuw en ‘archaïstisch’ is gebouwd. Blijkens de tussen de vensters gevonden sporen van welving op kolonetten schijnt de kapel met een stenen of houten verwelving overdekt te zijn geweest. Deze is later verdwenen en vervangen door een houten plafond. In de loop der jaren is de kapel vaak en ingrijpend gerestaureerd. Het interieur bevat een grote rijkdom aan beelden, kerkmeubilair uit de zestiende eeuw. De door de Duitsers in 1942 geroofde klok, werd in de buurt van Hamburg teruggevonden en in1946 in januari werd de klok weer geluid. De kapel van Sint Antonius en het Gilde van Sint Antonius hebben altijd een nauwe band gehad. Met de kapel is een oude traditie verbonden: de ‘Köpkesmert’ stammend uit de zeventiende eeuw, werden er op het feest van Antonius op 17 januari varkenskoppen geveild bij opbod en de koppen werden weer teruggeschonken en opnieuw aangeboden… de opbrengst was voor het onderhoud van de kapel en de koppen werden aan de armen geschonken… thans worden zij aan de zusters in Tegelen gegeven. Sinds 19 januari 2002 is er een bronzen beeld bij de kapel geplaatst, voorstellend een varkenskop, verwijzend naar de ‘Köpkesmert’, het beeld is gemaakt door Clemens Driessen en in brons gegoten door Rob van de Broek. De Aijense kapel is een geliefde plek voor bruidsparen om hun huwelijk te laten inzegenen…

Tekst: Justin Hekkens

Type

Driezijdig gesloten kapel met een zeszijdige dakruiter en sacristie.

Bouwgeschiedenis

De kapel werd in het begin van de 17e eeuw in laat-gotische vormen gebouwd. In de huidige, vermoedelijk vroeg-19e-eeuwse, dakruiter hangt een klok, gegoten in 1648 door Johannes en Hendricus van Trier. De kapel is in 1926 en 1949 gerestaureerd.

Exterieur

Foto: augustus 2015

De laat-gotische kapel is witgeschilderd. Het dak is met leien gedekt. Tussen de traveeén en op de hoken staan steunberen met een lezenaarsdakje. Het koor is 3/8 gesloten. De dakruiter met kloje is in de 19e eeuw geplaatst. De toegang heeft een driedubbele sluiting: een zware deur, een glazen deur en ervoor een ijzeren hekwerk. Als de zware deur geopend is kan de bezoeker door het hekwerk en het glas het interieur zien.

Interieur

Zicht vanaf het oksaal. Foto: augustus 2015

Zicht op het oksaal. Foto: augustus 2015

Tot de rijke inventaris behoren preekstoel, biechtstoel, altaar en enkele beelden, waaronder een calvariegroep. Twee kerkbanken stammen uit de 18e eeuw. De kapel bevat een bijzondere kruisweg in de vorm van lithografieën van Charles Bouleau uit 1944.

Bron: Monumenten in Nederland: Limburg, Waanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist

Videoreportage Köpkesmert Aijen 2013 met impressie van de kapel

Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel
Antonius Abtkapel