Salvius (Nieuwe kerk)

Foto: Leo Van Loo, mei 2017

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Inleiding 

KATHOLIEKE KERK, 1922, in een traditionele, door het Neo-Romaans beïnvloede stijl. De kerk werd ontworpen door de architecten J. Cuypers en P. Cuypers en gebouwd in opdracht van het R.K. Kerkbestuur van de H. Salvius te Limbricht. De kerk is gesitueerd in oost-westrichting en ligt als zodanig in dwarsrichting ten opzichte van het Burgemeester Coonenplein. In 1994 is de algehele renovatie van de kerk in gang gezet.

Omschrijving

 Foto: september 2005

De Salviuskerk heeft een driebeukig basilicaal schip op een in hoofdvorm rechthoekige PLATTEGROND, zonder kruisarmen. Aan de oostzijde van het schip een negenzijdige absis, geflankeerd door twee sacristieën met stookkelder. Aan de westzijde, in het verlengde van het schip, een verlaagde narthex. Daarnaast, aan de zuidwestzijde, een aanzienlijke toren op vierkant basement. Aan de noordwestzijde van de narthex een octagonale doopkapel. Toren en doopkapel zijn in het verlengde van de zijbeuken geplaatst.  Het schip van de kerk wordt gedekt door een ZADELDAK, de zijbeuken aan de noord- en zuidzijde elk door een zestal in dwarsrichting ingestoken zadelkappen. Deze daken hebben vernieuwde Hollandse pannen. De pyramidevormige torenspits met kruis, het tentdak van de doopkapel met pion en de absis worden gedekt door leien in Maasdekking. Beide sacristieën hebben platte daken. Op de nok van het schip, aan de zijde van de verlaagde absis, is een kleine dakruiter met angelusklokje geplaatst. De kopgevel van het schip loopt aan de zuidoostzijde uit in een hoge schoorsteen. Een kruis bekroont de kopgevel aan de westzijde. Bakgoten.  De kerk is opgetrokken in NIEVELSTEINER ZANDSTEEN, op een licht geprofileerde plint. Lijsten en trapsgewijs uitgemetselde kroonlijsten in rode baksteen. Gepleisterde boogvelden boven de galmgaten van de toren. Hardstenen hoeksteen met opschrift: "Deo favente, Plebe opitulante, Denuo Cura Condor Parochi. Geschenk Th. Janssen". Granieten traptreden. Rode keramische vensterdorpels.  De narthex is verlaagd ten opzichte van het schip. Centraal geplaatste risalerende entreepartij onder ingestoken kap. Rechthoekige, dubbele houten paneeldeuren met beslag. De boogtrommel is voorzien van een zandstenen reliëf met een voorstelling van H.Hartbeeld. Aan weerszijden van de entree een reeks van vier rechthoekige vensters. In de topgevel boven de entree een rechthoekig venster. Boven de narthex, in de westelijke kopgevel van het schip, drievoudig gekoppelde rondboogvormige stalen oxaalvensters met glas-in-lood, waarvan het middelste venster hoger reikt. Boven deze oxaalvensters drie smalle, rechthoekige venstertjes van ongelijke grootte.  De octagonale doopkapel aan de noordwestzijde heeft rondboogvormige stalen vensters met glas-in-lood. De toren, op een vierkant basement, telt zes geledingen en is aan elke zijde voorzien van een uurwerk. Geprofileerde plint met rode bakstenen profiellijst. In de eerste twee geledingen in elke zijde driegewijs gekoppelde, smalle rechthoekige ramen. In de derde tot en met de vijfde geleding in elke gevelzijde enkele, smalle hoge vensters. In de zesde geleding zijn de rondboogvormige galmgaten geplaatst, vier in elke gevelzijde met tussenzuilen. De rondboogvormige entree in de westzijde van de toren heeft evenals de hoofdentree rechthoekige dubbele houten paneeldeuren met beslag, plus een zandstenen Pietà-reliëf in de boogtrommel.  De lange zuid- en noordgevels van de kerk zijn vrijwel identiek. De traveeën worden onderling gescheiden door kleine steunberen. De zijbeuken hebben in elke travee driegewijs gekoppelde stalen rondboogvensters, waarvan het middelste venster hoger is. De lichtbeuken hebben per travee drie stalen rondboogvensters. Alle vensters zijn voorzien van glas-in-lood. In de zuidgevel is de eerste travee achter de hoektoren voorzien van een licht risalerende uitbouw, die de uitsparing vormt voor een biechtstoelnis. In de noordgevel zijn in de eerste en vierde travee achter de doopkapel dergelijke risalieten aangebracht. De zij-ingang aan de zuidbeuk heeft een trapbordes met borstwering en rechthoekige dubbele houten paneeldeuren. De sacristieën aan weerszijden van de absis zijn aan twee zijden afgeschuind. In de afgeschuinde zijden zijn rechthoekige houten, verticaal ingedeelde zestienruits vensters met traliewerk geplaatst. In de oostelijke geveldelen bevindt zich twee rechthoekige houten vierruits vensters met traliewerk. In de plint van beide sacristieën souterrainvensters met traliewerk. De absis telt negen stalen rondboogvensters met glas-in-lood.  De kerk heeft zowel aan de absiszijde als aan de narthexzijde een erfscheiding in Nievelsteiner zandsteen.

Foto: Kay Nieling

Het INTERIEUR van de kerk telt drie beuken, waarbij het schip van de zijbeuken wordt gescheiden door zes rondboogvormige scheibogen. Het schip, koor, absis en de zijbeuken worden overwelfd door tongewelven met ribben. De narthex en het schip worden van elkaar gescheiden door drie rondbogen, waarop het oxaal rust. Doopkapel met koepelgewelf, toegankelijk via een dubbel smeedijzeren hekwerk. De kerk heeft groen geglazuurde bakstenen lambriseringen met geel geglazuurde profiellijsten. Gepleisterde wanden. Rode bakstenen scheibogen, trapsgewijs uitgemetseld; rode bakstenen vensterlijsten in de lichtbeuk. Alle bakstenen strekbogen met geel geglazuurde profiellijst. De scheibogen rusten op granieten kolommen met fantasiekapitelen en basementen. Enkel de kolommen zijn gepolijst. In dit interieur zijn onder meer van belang het hoogaltaar - op het vergrote priesterkoor - met houten kern en bronzen reliëfbeplating, 1922; een altaarsteen in leisteen met de inscriptie IHS en de symbolen van de vier evangelisten, XVI; zandstenen zijaltaar met reliëfs, 1922, atelier Jos Cuypers te Roermond; doopvont in hardsteen, waarvan basement en trommel XII, vernieuwde vont; een houten triptiek met geschilderde zijluiken en een middenstuk in reliëf, XVIa, in de stijl van de Meester van Elsloo; gepolychromeerde houten Pietà, XVI, gerestaureerd 1888; houten beeld van de H.Barbara, XVIb, Jan van Steffesweert, met moderne polychromie; gepolychromeerd houten beeld van Maria met Kind op vijfzijdig voetstuk, ca. 1600; gepolychromeerd houten Salviusbeeld, XVIId, afkomstig van het altaarretabel van de oude Salviuskerk; verguld houten beeld van Maria met Kind, XVIIIA; ongepolychromeerde houten St.Jozefbeeld, XVIIId; gepolychromeerd houten beeld van een engelbewaarder, XIX; eikenhouten offerblok met ijzerbeslag en op de voorzijde de inscripties 'O Gott bedenck den armen' en 'I H S', op de zijkanten '1655' en 'W.S.', afkomstig uit de oude Salviuskerk; gepolychromeerde houten H.Hart- en H.Salviusbeelden, 1873; houten beeld van Maria met Kind, 1885, Thissen, met moderne polychromie; gepolychromeerd houten kruisbeeld, midden XVIII, plus een kopie in lindenhout; kruisbeeld van het hoofdaltaar van de oude Salviuskerk, ca. 1800, waarop verguld houten corpus; staand eikenhouten kruisbeeld met corpus van lindenhout, midden XIX; gepolychromeerd houten triomfkruis, XIXd; gebrandschilderde ramen in de absis, het schip en het zangkoor, atelier Nicolas te Roermond, ca. 1920; een twaalftal schilderijen op doek, XVII, XVIII, XIXa; kruiswegstaties op panelen geschilderd, ca. 1925, Windhausen; het orgel van de Fa. Vermeulen uit 1948. Orgel en orgelkas zijn niet van waarde uit het oogpunt van monumentenzorg.

Waardering

De Salviuskerk te Limbricht is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl, de betrokkenheid van de architecten J. en P. Cuypers, de esthetische kwaliteiten van hun ontwerp, de toepassing van streekgebonden bouwmaterialen en het waardevolle interieur. De kerk is vanwege de situering verbonden met de ontwikkeling en uitbreiding van Limbricht en van bijzondere betekenis voor het aanzien van het dorp. De kerk beschikt over een hoge mate van architectonische gaafheid van zowel in- als exterieur en is van belang in relatie tot de visuele gaafheid van de dorpse omgeving. Bovendien beschikt de Salviuskerk in regionaal opzicht over een redelijke architectuurhistorische en typologische zeldzaamheidswaarde.  De Salviuskerk vertegenwoordigt een algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden. (Datum: 19-03-2001).

Orgel

Aanvankelijk werd in deze kerk gebruik gemaakt van een harmonium; dit werd in 1948 vervangen door een tweemanuaals orgel van Gebr.Vermeulen (Weert).

Hoofdwerk                           Positief                                  Pedaal

Prestant 8’                          Salicionaal 8’                        Subbas 16’

Roerfluit 8’                           Bourdon 8’                           Octaafbas 8’

Octaaf 4’                              Blokfluit 4’

Mixtuur II-III                        Nasard 2 2/3’

Trompet 8’                           Woudfluit 2’

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)