Joannes Bosco

Voorzijde. Foto: maart 2010

Ruimtelijke context

De Joannes Boscokerk staat centraal in een uitbreidingsbouwwijk uit de Wederopbouwperiode, waarin de woningen en de kerk herkenbaar uit dezelfde bouwperiode komen. Aan het centraal gelegen plein staan winkels en scholen rondom de kerk met pastorie gegroepeerd. De doorgaande weg vormt tevens de zichtas op de kerk. Echter, door de weinig opvallende bouw en het ontbreken van een toren, mitsgaders de begroeiing rondom de kerk, vormt de kerk geen zichtbaar middelpunt.

Type

De georiënteerde kruiskerk met recht gesloten koor is opgetrokken in baksteen en heeft een axiale opstelling. De kerk heeft een plat dak en rondboogvensters.

Bouwgeschiedenis

Noodkerk

De eerste plannen voor een uitbreidingswijk ten zuiden van Wyck stamden al uit 1929, toen de St. Servatius woningbouwvereniging circa 100 woningen op het Heugemerveld wilde plaatsen en daartoe een verzoek indiende bij de gemeente. Pas in 1939 gaf de gemeente toestemming tot de bouw, maar door de oorlog werden de plannen stilgelegd. Wel werd in 1943 het principebesluit genomen door de woningbouwvereniging, direct na de oorlog hier een nieuwe parochie te stichten. In 1946 ontvingen Alphons Boosten en Frans Dingemans opdracht tot het vervaardigen van een ontwerp voor eengezinswoningen en winkels. De wijk werd opgezet langs een drukke route naar het zuiden, die oudtijds vooral bekend stond om zijn Maasoverstromingen en de gelegenheid tot schaatsen in de winter. In 1949 werden de eerste huizen bewoond. Snel volgde meer, opdat de woningnood kon worden aangepakt. Het centraal geplande Kardinaal van Rossumplein werd ingericht voor winkels, met daarachter gelegenheid voor kleine bedrijven, rondom een kerkeiland. Op het Heugemerveld kwam aldus de eerste na-oorlogse uitbreidingswijk van Maastricht. De wijk werd later Akerpoort genoemd, zodat de wijk nog steeds onder twee namen bekend staat. Direct na het bewoond raken van de driehoek tussen spoor- en autowegen werd door bisschop Lemmens hier een parochie opgericht, die in 1951 zijn eerste pastoor kreeg. Op 23 maart 1952 kon de eerste steenlegging van de noodkerk plaatsvinden door deken Poels van, toen nog, dekenaat Wyck. Op Hemelvaartsdag 1952 werd de noodkerk in gebruik genomen, aan de rand van het Kardinaal van Rossemplein. Het was een gebouw van beton- en eternitplaten tegen een constructie van Zweedse spanten een ontwerp van architect Kustens. Achter het hoogaltaar maakte J. Hermans uit Nuth een wandschildering. Na het gereedkomen van de huidige kerk werd de noodkerk ingericht tot parochiehuis, om in 1963 te worden gesloopt.

Huidige kerk

In 1956 werd Harry Koene tot architect benoemd. Het werd uiteindelijk een kruiskerk. Wat betreft de plattegrond lijkt de Johannes Boscokerk veel op de door Muré ontworpen H. Guliëlmuskerk die te zelfdertijd gebouwd werd. Nadat de parochianen de grond hadden opgehoogd, kon op 7 april 1958 door deken Jenneskens van Maastricht de eerste steen worden gelegd. Op 25 oktober 1958 werd de kerk in gebruik genomen. De consecratie werd op 19 mei 1962 door mgr. Moors verricht. Uit 1962 stamden ook de vernieuwde plannen voor een kerktoren. Qua uiterlijk leek deze op het eerste ontwerp, maar in plaats van een positie in de oksel van het noordertransept en het schip werd nu gekozen voor een campanile aan de zuidzijde. Omdat echter de pastorie nog steeds niet gebouwd was, werd daar prioriteit aan gegeven. Het werd een pastorieflat aan de zuidoostzijde van de kerk. Op de schoorsteen werd een klokkenstoel geplaatst. Wel werden de scholen onder de verantwoordelijkheid van de pastoor opgericht en gebouwd op het kerkeiland.

Veranderingen

In 1983 werd aan de buitenzijde een verlicht kruis boven de ingang gemonteerd ter vervanging van het houten kruis, dat er voordien hing. In 1992 werd een nieuwe doopkapel in gebruik genomen, ingericht in de narthex van noorder zij-ingang. De doopkapel, die was ontworpen, is nooit gebouwd, omdat zij onder in de toren was gepland. Het is niet bekend, waar de oude doopkapel was. De crypte werd wel gebouwd, maar werd, ofschoon bereikbaar vanuit de kerk, waarschijnlijk nooit ingericht. Tegenwoordig zijn er opslagruimtes en vergaderruimtes ingericht. Opvallend is een haan, die op één van de ruiten is geschilderd. Mogelijk heeft de ruimte ooit gediend als biechtruimte. De wijk met de typische wederopbouwversiering in de vorm van betonnen luifels en inzetstukken werd aan het einde van de jaren negentig binnen het stadsvernieuwingsproject opgeknapt. Hierbij werden nieuwe huizen in bijpassende stijl gebouwd, zodat de wijk nog steeds een grote eenheid vertoont. Opvallend is, dat de oude functie van kerkeiland nog steeds goed herkenbaar is, ook met de bouw van een nieuwe school en overige voorzieningen, waarvan een ‘hangplek’ op het grasveld aan de noordzijde de opmerkelijkste is.

Op zaterdag 14 januari 2017 werd de Don Boscokerk in het Heugemerveld met een plechtige slotviering aan de eredienst onttrokken. Reeds eerder had bisschop Frans Wiertz het decreet uitgevaardigd waarin tot sluiting van het kerkgebouw werd besloten.

Na de sluiting is de kerk in gebruik geweest als Baptistenkerk, In 2021 werd de kerk verkocht aan vastgoedontwikkelaar Metropool. Er zijn plannen om er eventueel een supermarkt in te vestigen.

Exterieur

Foto: maart 2010

De in wild verband opgemetselde muren zonder versieringen dragen een plat dak. Het schip wordt aan de voorzijde slechts geopend door een rechthoekige uitsparing achter een betonnen latei en twee pilaren, die een overdekte toegang biedt aan de hoofdingang en twee zij-ingangen, beide afgesloten door houten deuren. De zijgevels van het schip worden geopend door rondboogvensters. Het zuidertransept heeft een lage uitbouw aan de westzijde, die geopend is door een zij-ingang. De zuidgevel is doorbroken door twee rondboogvensters. In de oksel met het koor staat de sacristie met een aansluitende gang naar de pastorie. Het koor is aan de noord- en zuidgevel voorzien van vijf rijen van vijf rondboogvensters. De oostzijde is gesloten en heeft een ingemetseld kruis. Het noordertransept heeft aan de westzijde een toegang met twee houten deuren. De noordgevel is geopend door twee rondboogvensters. Tegen de oostgevel staat een rechte abside-afsluiting onder een halfrond dak in de oksel met het koor bevindt zich een kleine uitbouw onder een lezenaarsdak met een deur.

Interieur

Zicht op het priesterkoor

Zicht op de zangtribune

De kerk wordt betreden door de hoofdingang aan de westzijde, die via een gesloten portaal en een dubbele houten deur uitkomt voor de zangtribune. In de ruimte onder de zangtribune hebben twee zijingangen, de trap naar de zangtribune en twee biechtstoelen eveneens een plaats gekregen. De kerk heeft muren in wild verband gemetselde baksteen en een vloer van leisteen. De vlonders, waar oudtijds de banken en later de stoelen stonden, zijn nog aanwezig. Het cassetteplafond is in grijze en witte tinten geschilderd. Het schip wordt verlicht door rondboogvensters in de zijmuren. Het transept is even breed als het schip en wordt verlicht door rondboogvensters in de noord- en zuidgevel. Aan de westzijde staan zij-ingangen achter een dubbele houten deur, in het  zuidertransept is tevens een biechtstoel ingebouwd. In het noordertransept is aan de oostzijde een Maria-altaar ingericht in een recht afgesloten abside. In het zuidertransept is in een kleinere nis een kleine sacramentskapel ingericht ten behoeve van de dagkapel. Deze is van de kerk afgescheiden door het gebruik van de oude banken en niet de stoelen uit de rest van de kerk. Het priesterkoor is afgescheiden door een verhoging met een hekwerk en trappen. Voor de verhoging ligt aan de zuidzijde de ingang naar de crypte. Op het koor ligt Solnhofer steen. Centraal staat het vieringaltaar. Het koor wordt verlicht door vijf rijen van telkens vijf rondboogvensters met non-figuratief glas-in-lood in de noord- en zuidgevel. Aan de zuidzijde wordt de sacristie bereikt door een deur op het koor en door een trap naar het transept.

(Bron: Dr A. Jacobs en Drs. A.A. Wiekart – Kerken na 1940. Inventarisatie en waardenstelling kerkelijke bouwkunst na 1940 –Roermond – Stichting Monumentenhuis Limburg, 2003).

Orgel

In 1967 plaatste Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen) in deze kerk een tweemanuaals orgel, dat in 1976 door hen werd afgebouwd.

                              Hoofdwerk                           Borstwerk                             Pedaal

                               Prestant 8’                           Holpijp 8’                              Subbas 16’

                               Roerfluit 8’                            Prestant 4’                           Prestant 8’

                               Octaaf 4’                               Roerfluit 4’                            Octaaf 4’

                               Gedektfluit 4’                        Gemshoorn 2’                       Bazuin 16’

                               Octaaf 2’                               Nasard 1 1/3’                       Trompet 8’

                               Sesquialter II                        Scherp IV                             Schalmey 4’

                               Mixtuur IV-VI                         Kromhoorn 8’

                               Dulciaan 16’

                               Trompet 8’

Bron:  G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)

In 2017 is dit orgel verplaatst naar de Remigiuskerk in Schimmert.