Karmelitessenklooster Roermond (voormalig)

Foto: augustus 2008

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Inleiding

Het klooster van de Karmelitessen aan de Venloseweg werd gebouwd in 1882 naar een ontwerp van architect Johannes Kayser. De grondbeginselen van de Karmel (t.w. strikte afzondering, beschouwing, armoede en zwijgzaamheid) reguleren het leven van de Karmelitessen en hebben de vormgeving van het klooster aan de Venloseweg mede bepaald.

Het klooster werd in 1882 aan de rand van de stad gebouwd maar is inmiddels opgenomen in de stedelijke bebouwing.

De toegepaste bouwstijl is traditionalistisch met elementen neo-gotiek.

In 1950 vond een uitbreiding van de kloosterkapel plaats in westelijke richting. Aan de zuidelijke zijgevel van deze uitbreiding werd de kleine Theresiakapel gebouwd. Deze uitbreiding en Theresiakapel zijn vooralsnog op grond van de ouderdom uitgesloten van bescherming.

Het interieur van het klooster werd in 1969 en 1986 gemoderniseerd met verlaagde plafonds; tegellambriseringen; centrale verwarming; nieuwe vloer in de kapel e.d.

Omschrijving

Hoofdkenmerk van het klooster is het gesloten karakter.

Het klooster heeft een carreevormige plattegrond waarbij de kloostergebouwen de kloosterhof omsluiten. De vier kloostervleugels tellen twee bouwlagen en worden afgedekt door zadeldaken met Muldenpannen. Het toegepaste bouwmateriaal is baksteen en natuursteen. Rechthoekige houten vensters met natuurstenen dorpelstenen en lateien. Vensters met glas-in-lood.

Kapel met spitsboogvormige glas-in-lood vensters. Onder de dakranden decoratief metselwerk.

Aan de westzijde (Venloseweg) bevinden zich van rechts naar links de volgende bouwdelen.

Foto: augustus 2008

Het GASTENHUIS heeft een rechthoekige plattegrond en telt twee bouwlagen afgedekt met een zadeldak met Muldenpannen. In de voorgevel eerste bouwlaag een hoog rechthoekig houten venster met roedeverdeling en glas-in-lood. Hardstenen dorpelsteen. Aan de bovenzijde van het venster een rondboogvormig vulstuk met hierin siermetselwerk. In de topgevel vier rechthoekige venstertjes met natuurstenen lateien en bakstenen stijlen. Aan weerszijden en bovenzijde van de venstertjes kleine vierkante blinde gevelvlakken met natuurstenen lateien. Blinde rechterzijgevel. Linker zijgevel met in de eerste bouwlaag drie rechthoekige houten vensters met bovenlichten. Aan de bovenzijde van de vensters rondboogvormige vulstukken met siermetselwerk.

In de tweede bouwlaag linkerzijgevel eveneens drie rechthoekige houten vensters. Deze vensters hebben segmentboogvormige vulstukken met siermetselwerk.

Het gastenhuis sluit met de achtergevel aan op WESTELIJKE HOOFDVLEUGEL van het klooster.

In de eerste bouwlaag rechts in de hoek rechthoekige houten deur met rondboogvormig vulstuk. Links van de deur een tweetal kruiskozijnen  met vier venstertjes.

In het linkerdeel van de eerste bouwlaag een houten segmentboogvormige poort met een driedelig bovenlicht. In de nissen van de bovenlichten staan heiligenbeeldjes.

Links in de hoek een rechthoekig venster in een rondboogvormige omlijsting. In de tweede bouwlaag vijf kruiskozijnen.

Foto: augustus 2008

Aan de linkerzijde sluit deze kloostervleugel aan op de KLOOSTERKAPEL. De kloosterkapel staat haaks op de westelijke kloostervleugel. In de eerste bouwlaag van de kopgevel twee spitsboogvormige glas-in-lood vensters. Deze kopgevel betreft de uitbreiding van de kapel uit 1950. Deze sluit aan op de iets hogere oorspronkelijke kapelgevel. Hierboven in de tweede bouwlaag een groot spitsboogvormig glas-in-lood venster met natuursteen tracering. In het linkerdeel van de kopgevel een uitgebouwd muurvlak met hierin vier kleine spitsboogvormige glas-in-lood venstertjes. In de rechterzijgevel van de oorspronkelijke kapel een steunbeer en een spitsboogvormig glas-in-lood venster.

In de linkerzijgevel van de kapel in de eerste bouwlaag het entreegedeelte in een uitbouw met lessenaarsdak. Rechthoekige houten deur met smeedijzeren beslag. Aan weerszijden van de deur een klein spitsboogvormig glas-in-lood venstertje. Twee steunberen met hiertussen in de tweede bouwlaag een spitsboogvormig glas-lood-venster.

LINKER VOORGEVELDEEL van de westelijke kloostervleugel. In de eerste bouwlaag vijf kruiskozijnen met glas-in-lood venstertjes.

Aan de bovenzijde van de vensters rondboogvormige vulstukken met siermetselwerk. In de tweede bouwlaag vier dubbele venstertjes met natuurstenen dorpelstenen en lateien. Linkerdeel voorgevel sluit aan op de NOORDELIJKE KLOOSTERVLEUGEL. De kopgevel uitlopend in een topgevel met hierin een kruiskozijn met vier glas-in-lood venstertjes. Op het dak een klokkentorentje met naaldspits met leien.

Voorgevel noordelijke kloostervleugel. Tegen een groot deel van de eerste bouwlaag een aanbouw in een bouwlaag met plat dak.

Hier bevinden zich o.a. de keuken en werkruimtes. Deze aanbouwen zijn uitgesloten van bescherming. In de tweede bouwlaag van de voorgevel noordelijke vleugel enkele kleine dubbele vensters met natuurstenen dorpelstenen.

De OOSTELIJKE KLOOSTERVLEUGEL sluit aan de rechterzijde aan op de kopgevel van de noordelijke vleugel. Deze kopgevel wordt door twee uitgebouwde schoorsteenkanalen in drieën gedeeld. In de eerste bouwlaag twee kruiskozijnen met vier glas-in-lood vensters. In de tweede bouwlaag kopgevel twee rechthoekige dubbele vensters met natuursteen dorpelstenen en lateien. In de topgevel twee blinde ronde vensters.

De overige gevel van de noordelijke vleugel bezit in de eerste bouwlaag een reeks kruiskozijnen met vier glas-in-lood vensters.

Alle vensters zijn voorzien van tralies en hebben aan de bovenzijde een rondboogvormig vulstuk met siermetselwerk. In de tweede bouwlaag een horizontale reeks kleine dubbele vensters.

Het linkerdeel van de noordelijke gevel wordt gevormd door de kopgevel van de zuidelijke kloostervleugel. In de eerste bouwlaag van de kopgevel aan de rechterzijde een segmentboogvormige houten poort van omstreeks 1997 met aan de bovenzijde drie segmentboogvormige bovenlichtjes met glas-in-lood. Bovenlichtjes met doorlopende natuurstenen dorpelsteen. In het linkerdeel van de eerste bouwlaag van de kopgevel een kruiskozijn. In de tweede bouwlaag een tweetal dubbele vensters met natuurstenen dorpelstenen en latei. In de topgevel een kruiskozijn met zes kleine venstertjes waarbij de beide vensterjes aan de benedenzijde worden geflankeerd door een extra venstertje. De ZUIDELIJKE GEVEL van deze kloostervleugel is vrijwel blind. Enkel in de tweede bouwlaag een drietal kleine dubbele venstertjes.

Op het BINNENTERREIN bevindt zich de kloosterhof. De achtergevel van de westelijke kloostervleugel is voorzien van een uitbouw in een bouwlaag met lessenaarsdak. In de gevel van deze uitbouw driedelige glas-in-lood vensters. In de tweede bouwlaag tweedelige en driedelige vensters. De absiszijde van de kloosterkapel is driezijdig met in de eerste bouwlaag eveneens een uitbouw met lessenaarsdak. In deze uitbouw een rondboogvormige houten poort en twee tweedelige vensters. In de tweede bouwlaag van de absisgevel drie spitsboogvormige glas-in-lood vensters en twee steunberen. De achtergevel van de noordelijke kloostervleugel heeft in de eerste bouwlaag kruiskozijnen met glas-in-lood vensters en in de tweede bouwlaag tweedelige vensters met natuurstenen dorpels en lateien. De achtergevel van de oostelijke kloostervleugel is in de eerste bouwlaag voorzien van een uitbouw met lessenaarsdak. In de gevel van deze uitbouw tweedelige vensters en een rondboogvormige houten poort. In de tweede bouwlaag tweedelige vensters met natuurstenen dorpelstenen en lateien. De achtergevel van de zuidelijke kloostervleugel is in de eerste bouwlaag voorzien van kruiskozijnen en in de tweede bouwlaag van dubbele vensters met natuurstenen dorpelstenen en lateien.

Structuur van het INTERIEUR is in hoge mate gaaf. Van het interieur is onder meer het volgende van belang. KLOOSTERKAPEL met hoge spitsbogen en een plafond met kruisribgewelven; pilasters in baksteen. De kruisribben rusten op de met kapitelen bekroonde  pilasters. Driezijdige absis met drie spitsboogvormige glas-in-lood vensters. In de westelijke gevel van de kapel een groot spitsboogvormig glas-in-lood venster uit 1957 van glazenier Frans Cox. In de kleine Theresiakapel uit 1950 glas-in-lood vensters van atelier Den Rooyen uit Roermond. Kloostergang met authentieke tegelvloer in Namense steen.

Aan de oostzijde van het kloostergebouw ligt een kloostertuin met kerkhof. Aan de noord- en oostzijde wordt het klooster omsloten door hoge kloostermuren.

Aan de zijde van de Venloseweg bevindt zich een erfscheiding bestaande uit een lage baksteen muur met ezelsrug met hierop een aantal bakstenen kolommen met hiertussen een smeedijzeren hekwerk. De bakstenen kolommen zijn voorzien van een natuurstenen afdeksteen. Ter hoogte van de hoofdingang klooster een poortje in baksteen. Ter hoogte van de kapelingang eveneens een poortje met smeedijzeren hek.

Waardering

Het kloostergebouw van de Karmelitessen bezit als gaaf voorbeeld van een Kulturkampfklooster cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van een culturele, geestelijke en typologische ontwikkeling. Architectuurhistorische waarden ontlenen de gebouwen aan hun belang voor de geschiedenis van de architectuur, de esthetische kwaliteiten van het ontwerp en de ornamentiek en als voorbeeld van het oeuvre van architect Johannes Kayser. Ensemblewaarde ontlenen de gebouwen aan hun situering en daarmee van belang voor het aanzien van Roermond.

De gebouwen zijn van algemeen belang wegens de hoge mate van architectonische gaafheid van ex- en, in mindere mate, interieur, de hoogwaardige architectonische kwaliteit van de samenstellende onderdelen en in relatie tot de visuele gaafheid van de stedelijke omgeving. Tevens is sprake van architectuurhistorische, typologische en functionele zeldzaamheid.

 (Datum: 22-04-2002).