Toren oude Petruskerk

Voor de restauratie. Foto: augustus 2006

Toren na de restauratie. Foto: maart 2010

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Oude kerktoren, XI-XIII en later; aan twee zijden ingebouwd door de voormalige pastorie, XVII B-XVIII B, waarvan de verschillende gedeelten zijn afgedekt door resp. een lessenaardak, een mansardedak en een schilddak. in de zuidgevel van de oude pastorie ankers 1732. Mechanisch torenuurwerk, B. Eijsbouts, 1930, staat buiten gebruik opgesteld. (Datum: 21-02-1967).

Ruimtelijke Context

De toren staat momenteel op het ommuurde kerkhof in het centrum van Gulpen.

Voor de restauratie. Foto: augustus 2006

Gerestaureerde toren. Foto: augustus 2009

Bouwgeschiedenis

De toren behoorde bij een kerk die in de jaren 1612-1614 werd herbouwd. Met uitzondering van de toren werd deze kerk in 1924 afgebroken. Deze toren maakte vermoedelijk in oorsprong deel uit van een versterking gezien de bouwwijze, muren van 2 meter dik met zware steunberen. Er wordt zelfs verondersteld dat deze versterkingen en de oudste delen van kasteel Cartils aan de overkant van het geuldal oude Romeinse wachttorens moeten zijn geweest langs de oude heirweg. In 2009 is de toren gerestaureerd.

Voor meer informatie zie: http://www.broecheler.nl/kerktoren/ waaraan onderstaande tekst is ontleend:

Van de voormalige Rooms-Katholieke Kerk van de H.H. Petrus en Hubertus bestaat nog slechts de westtoren. De kerk wordt voor het eerst vermeld in 1292. Uit historische geschriften blijkt dat de oude kerk, waarvan thans alléén nog de oude toren resteert en momenteel nog onderdak geeft aan een nest kerkuilen, in eerste aanzet gebouwd moet zijn in de tijd van Karel de Grote (omstreeks 800). 

De toren behoorde bij een kerk, die in de jaren 1613-1614 werd herbouwd, na een verwoesting van meer dan veertig jaren eerder. Toren en kerk werden in 1631 gedeeltelijk verwoest ten gevolge van blikseminslag.
In 1806 werd een zuidbeuk toegevoegd, in 1836 een noordbeuk, terwijl koor, doopkapel en sacristie nieuw werden opgetrokken, waarna in 1845 de toren hersteld werd. Met uitzondering van de toren werd de kerk tenslotte in 1924 afgebroken.

De vierkante toren, aan twee zijden ingebouwd door de voormalige pastorie, en tegenwoordig gedekt door een tentdak met leien, heeft muren van 1.50 - 2 meter dikte. Aan de oostzijde beneden de moet van het voormalige kerkdak bestaat het muurwerk uit breuksteen en wel vuursteen, zandsteen en hardsteen in klein formaat. Boven deze moet en op gelijke hoogte om de noordoosthoek bevindt zich jonger breuksteenwerk en kalksteen. Weer hoger bestaat deze oostzijde uit mergel, dat aansluit op het metselwerk van de noordmuur.
De overige zijden zijn, wellicht in 1845, in baksteen hersteld, evenals de galmgaten en het bovenste muurwerk. Op de noordwesthoek een schuinoplopende steunbeer van mergel aan de noordkant, die in verband gemetseld is met de kern van het muurwerk van de toren evenals twee gelijksoortige muren op en bij dezelfde hoek aan de westkant (thans deel uitmakend van een schuurtje). Hiermee in verband zal ook gestaan hebben de +- 1.70 m dikke keldermuur aan de zuidzijde van de pastorie.
Wellicht heeft de "kerk"toren deel uitgemaakt van een verstekring ten behoeve van het Akens O.L. Vrouwekapittel tegen de heren van Wassenberg.

Inwendig een onregelmatig tongewelf van mergel over de benedenruimte en resten van een ouder ribloos kruisgewelf.

S.L.E. Broecheler
Rijksweg 52
6271 AG  Gulpen
kerktoren@broecheler.nl

Foto: Leo Van Loo, augustus 2017

Exterieur

 Foto: augustus 2006