Bethelkerk

Bethelkerk vóór en ná de uitbreiding in 1953. Bron: Na duisternis licht. Protestanten in Zuid-Limburg op weg naar 2000/ T.L.Korporaal - Eindhoven, Stichting Regionale Commissie voor het Zuiden,1994. ISBN 90-9007295-0.

Ruimtelijke context

De Bethelkerk stond op een goed zichtbare plaats op de hoek van de Groenstraat en de niet doorgaande Dr. Nolenslaan.

 (Situatie 1990)

Type

De kruiskerk zonder toren had een centrale opstelling, die van oorsprong axiaal was. De kerk was opgetrokken in baksteen, met verwaterde elementen in ramen en muurdecoraties uit de Amsterdamse School.

Bouwgeschiedenis

Voorgangsters

De Bethelkerk van de Gereformeerde Kerk van Lutterade (vanaf 1958: Gereformeerde Kerk van Geleen) was de opvolgster van het Gereformeerde kerkgebouw aan de Tunnelstraat te Lutterade (zie aldaar). Direkt na de institutionalisering van de Gereformeerde Kerk van Lutterade als zelfstandige kerkgemeente werden plannen gemaakt om voor de snel groeiende gemeente een veel groter kerkgebouw te bouwen. De Groenstraat kwam direct naar voren als een goede locatie, omdat deze centraal was gelegen. De architecten J. Klaarenbeek uit Roermond en Ch.J. Philips uit Geleen ontwierpen een kruiskerk met korte armen in baksteen. De buitenzijde was voorzien van Amsterdamse School-elementen in ramen en decoraties. De kerk had een axiale opstelling en werd betreden door grote tochtportalen. Tegen de kerk stonden een aparte consistoriekamer (en andere ruimtes) en een kosterswoning aan de noordzijde. De aanbesteding geschiedde voor 20.445 gulden en op 17 september 1931 kon het gebouw in gebruik worden genomen. Zowel de Staatsmijnen als de gemeente gaven de maximale subsidie. De kerk was in een bij gereformeerde kerken vaker voorkomende stijl. Onder meer in Amersfoort bestaat nog steeds een vergelijkbare kerk. Bij de ingebruikname in 1931 was er nog geen vaste dominee. Deze kwam pas in 1934 in de persoon van Ds A.W.T. Nijenhuis.

Uitbreiding

In 1950 vroeg de kerkenraad toestemming aan de gemeente de kerk te mogen uitbreiden. Door het groeiende aantal lidmaten was de kerk te klein geworden. Architect M.J. de Jonge leverde de uitbreidingsplannen, die alle uitgingen van het verlengen van drie kruisarmen. De gemeente Geleen had toestemming gegeven de rooilijnen aan te passen. Op één van de ontwerpen staat zelfs een toren, maar deze is niet opgenomen in het uiteindelijke uitbreidingsplan. De gemeente gaf reeds in 1951 de toezegging tot 15.000 gulden subsidie, maar de plannen werden vooralsnog door de Welstandscommissie afgewezen. Er waren grote bezwaren tegen de grote hoeveelheid puntgevels, vooral bij de ingangen. Deze dienden daarom te verdwijnen. Bovendien werd het advies gegeven om de groepen van kleine benedenramen meer tussenpenanten te geven. In 1952 kwam de goedkeuring. Hierop werd het werk uitbesteed aan meerdere aannemers, zodat voor elk deel de goedkoopste kon worden aangezocht. Aannemer P. Daelmans uit Geleen verwierf het leeuwendeel van de opdracht. De kerk kreeg door de uitbreiding langere kruisarmen met eenvoudiger uitgevoerde raampartijen. Ook werden de banken verplaatst, zodat nu een centrale opstelling ontstond. De preekstoel bleef op zijn oude positie. Op 15 oktober 1953 werd de kerk opnieuw in gebruik genomen. Zij was toen bijna drie keer zo groot geworden.

Veranderingen

In 1973 werd een nieuwe gemeenschapszaal tegen de kerk gebouwd. Ook nu had de Welstandscommissie enige opmerkingen. De architect uit eigen huis, wiens naam op dit moment onbekend is, diende de kleur van de baksteen aan te passen aan het bestaande gebouw, maar qua stijl juist niet te veel aan te passen. De uitbouw in het westen kwam onder een plat dak te staan. Op 1 januari 1989 federeerde de gereformeerde kerk van Geleen met de N.H. gemeenten in Geleen-Oost en Beek-Urmond-Geleen-West tot een Samen-op-weg gemeente. Hierop werden de Kruiskerk en de Bethelkerk aan een projectontwikkelaar verkocht en van het geld werd een nieuwe kerk gebouwd, de Ontmoetingskerk. De Bethelkerk werd in 1994 gesloopt ten behoeve van de bouw van een appartementencomplex.

Exterieur en interieur

De kerk was in baksteen opgetrokken en stond met de vier kruisarmen onder zadeldaken met topgevels op de uiteinden. In deze gevels werd licht binnengelaten door drie rechte vensters. De kerk kon worden betreden door zij-ingangen met tochtportalen, die halverwege het schip en achterin de transepten uitkwamen. De preekstoel stond tegen de noordgevel. In de kruisarmen stonden de banken in een centrale opstelling.

Bronnen: Dr A. Jacobs en Drs. A.A. Wiekart – Kerken na 1940. Inventarisatie en waardenstelling kerkelijke bouwkunst na 1940 –Roermond – Stichting Monumentenhuis Limburg, 2003 en Martin Hoogerwerf, april 2006.