Sepulchrijnenklooster 'Hoog Cruts' (voormalig)

Hoeve.Foto: februari 2007

Kloostercomplex in 1965. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

HOEVE van baksteen, XVIII-XIX, welke grotendeels een binnenplaats omsluit. Maakt deel uit van het complex 'Klooster Hoog Cruts'. Met hardstenen raamomlijstingen. Boven twee poorten aan de binnenplaats onderscheidenlijk een steen met patriarchaal kruis en een jaartal 1713 en een steen met patriarchaal kruis en het jaartal 1717.

Een gedeelte van de opstallen is gelegen in de gemeente Slenaken (Nu Gulpen-Wittem). Datum: 21-02-1967)

Hoeve van het op Slenakens gebied liggende voormalige Sepulchrijnenklooster Hoogcruts. Boerderij met binnenplaats, 1730; van baksteen met omlijstingen van Naamse steen.

Ruimtelijke context

Het voormalige klooster en de bijgelegen hoeve zijn gelegen op de kruising van de wegen Reijmerstok-De Planck en Noorbeek-Slenaken. Een deel is na een brand in 1979 tot ruïne vervallen.

Type

Bakstenen kloosterhoeve met hardstenen raamomlijstingen in Maaslandse stijl.

Bouwgeschiedenis

Het klooster verrees in 1496 bij een kapel, die in 1426 het eerst wordt genoemd. In 1579 werd dit klooster door brand verwoest. In 1603 werd het herbouwd. Het huidige  U-vormige kloostercomplex dateert uit de periode 1729-1741. In 1785 werd aan de zuidvleugel een kapel toegevoegd. In 1798, tijdens de bezetting door de Fransen werd ook dit klooster, zoals zo vele andere in die tijd, opgeheven en vebouwd tot landhuis. De kapel werd een schuur. In 1870 brak er opnieuw brand uit. De schade aan het landhuis werd in 1873 hersteld, aan de kapel in 1879. 

In 1904 waren er net de zusters Dominicanessen ingetrokken. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

In de eerste helft van de 20e eeuw werd het klooster bewoond door Franciscanen. Op 6 september 1975 - de Franciscanen waren inmiddels vertrokken- werd het pand opnieuw door brand getroffen en omdat er een verdacht was van brandstichting door de toenmalige eigenaar keerde de verzekering geen of slechts weinig schade uit. Het deel van het pand met brandschade raakte van jaar tot jaar verder in verval en is anno 2007 een ruïne. Er waren plannen om het pand helemaal op te knappen en er een luxueus hotel in te herbergen maar dat is niet doorgegaan. In 2011 is de ruïne Hoog Cruts verworven door de Stichting Het Limburgs Landschap, die de ruïne zal stabiliseren en voor het nagslacht zal bewaren.

Nog wat geschiedenis, ontleend aan het Tijdschrift Limburgs Landschap, jaargang 38, nummer 3.

In de 15e eeuw zag een herder hier een heilig kruis in de struiken. Zelfs de schapen knielden ervoor en op de plek werd een kapel gebouwd, die zich ontwikkelde tot klooster. Het werd Hoog Kruis oftewel Hoogcruts genoemd en ontwikkelde zich tot belangrijke bedevaartplaats voor hen die het Heilig Kruis in het Heilige Land niet konden bezoeken maar hier een alternatief vonden.

1428 oudste vermelding kapel

1496 verheffing tot klooster van de Sepulchrijnen (orde die zich bezighield met het Heilig Graf)

1568 plundering door Hollandse troepen

1579 zware oorlogsschade door de Spanjaarden

1603 herbouw klooster

1606 oprichting Latijnse School met pensionaat

1665 Heilig Grafkapel Neercanne komt in het bezit van Hoogcruts

1669 bouw deel boerderij Crutserhoeve

1713-1717 verdere uitbouw Crutserhoeve 

Tot 1785 diverse uitbreidingen van het complex

1796 sluiting alle kloosters tijdens Franse Revolutie

1798 opheffing en veiling klooster Hoogcruts. Families Bemelmans en Coenegracht worden nieuwe eigenaren

1803 ontmanteling kapel, verkoop orgel

1870 grote brand in schuur en aansluitend woonhuis

1873 afronding herbouw landhuis en voortaan permanente bewoning

1879 afronding herbouw kapel/schuur en dienstgebouwen

1904 aankoop landhuis en kapel door Franse zusters Domincanessen, opdeling in lengte van de kapel

1927 paters Franciscanen nemen complex in gebruik als klooster

1937 aanbouw in stijl aan oude landhuis Boostenbouw

1945-1951 zusters Clarissen

1960 jeugdherberg van paters Franciscanen

1964-1974 dependance van de Paulusstichting uit Sittard, opvang gehandicapten, daartoe bouw van noodklaslokalen in de kloostertuin

1979 allesvernietigende brand

2011 aankoop door Het Limburgs Landschap en schoonmaakoperatie.

(Met dank een Het Limburgs Landschap).

Exterieur

Deel van de ruïne. Foto: februari 2007

Hetzelfde deel na stabiliastie. Foto: augustus 2016

Deel van de ruïne. Foto: februari 2007

Hetzelfde deel na stabiliastie. Foto: augustus 2016

Deel van de huidige hoeve. Foto: februari 2007