Ursulinenklooster (Voormalig) + Pensionaat + Huis Op de Berg
Soort gebouw: | Voormalig kloostercomplex |
Plaats: | Sittard |
Gemeente: | Sittard-Geleen |
Adres: | Oude Markt 5 |
Postcode: | 6131EN |
Coördinaten: | x: 188960, y: 334485 |
Rijksmonumentennummer: | 33710 code 6131EN-00005-01; 521614 code 6131EN-00005-02 ; 521615 code 6131EN-00005-03 |
Kadastrale gegevens: | Sittard F/2355 en F/2457 |
Architect(en): | |
Huidig gebruik: | Appartementen |
Foto: april 2008
Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Klooster: Ursulinenklooster; een oude vleugel, XVII, van baksteen met mergelbanden. (Datum: 19-07-1967).
Pensionaat: Inleiding
PENSIONAAT van het Ursulinenklooster, 1860, in een door de neo-gotiek beïnvloede negentiende eeuwse traditionele stijl.
Het pensionaat is onmiddellijk ten westen van de H.Hartbasiliek aan de Oude Markt gesitueerd, dwars op en in het verlengde van het Huis op de Berg en vormt als zodanig de zuidelijke afsluiting van dit Huis.
Foto: april 2006
Omschrijving
Het Ursulinenpensionaat heeft een souterrain, drie BOUWLAGEN en een zolderverdieping op een in hoofdvorm rechthoekige PLATTEGROND. Tot het pensionaat behoren eveneens de drie zuidelijke traveeën in de eerste en tweede bouwlaag van het Huis op de Berg. Deze traveeën liggen, evenals het Huis op de Berg, aan de westzijde teruggerooid ten opzichte van het Ursulinenpensionaat. In dit bouwdeel is het trappenhuis gesitueerd. Het hoofdvolume wordt gedekt door een ZADELDAK met muldenpannen en heeft een smeedijzeren nokornament. Vier dakkapellen op het voordakvlak, elk voorzien van een rechthoekig verticaal ingedeeld venster met horizontale roedeverdeling. Het verbindingsvolume met het Huis op de Berg heeft een LESSENAARSDAK.
Het Ursulinenpensionaat heeft een hardstenen plint en is opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. Verder is er hardsteen, mergel, smeedijzer en stucwerk in de gevels toegepast.
Foto: april 2008
De VOORGEVEL van het pensionaat heeft vier assen, gescheiden door lisenen. De symmetrie wordt slechts doorbroken door de plaatsing van de entree in de derde as. Geprofileerde hardstenen plint met souterrainluiken cq. souterrainvensters, hardstenen traptreden met smeedijzeren balustrade. In de derde as van de eerste laag de in een hardstenen lijst geplaatste, dubbele houten paneeldeur. Boven de deurlijst een verticaal ingedeeld, segmentboogvormig in- en uitzwenkend houten bovenlicht en een segmentboogvormige strek met hardstenen aanzetten. In de overige assen van de eerste laag, alsmede in alle assen van de tweede en derde laag, zijn segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht geplaatst. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten. Hardstenen vensterdorpels. Uitsluitend de vensters van de eerste laag zijn van glas-in-lood voorzien. Boven de middenvensters van de tweede laag een door de middenliseen onderbroken stucwerk kaderlijst met het opschrift "Pensionaat Ursulinen". Kroonlijst met trapsgewijs uitgemetselde consoles, die gezamenlijk een keperboogfries vormen.
De LINKER ZIJGEVEL telt drie vensterassen, gescheiden door lisenen, is symmetrisch ingedeeld en loopt uit in een tuitvormige kopgevel. Geprofileerde en geteerde plint met hardstenen lijst. In de eerste laag, alsmede in de zij-assen van de tweede en de derde laag, drie segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht. De vensters van de eerste laag zijn voorzien van glas-in-lood. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten. De middenas heeft in de tweede en derde laag tweegewijs gekoppelde, horizontaal ingedeelde spitsboogvensters. Deze vensters zijn geplaatst in een spitsboogvormige mergel vensterlijst met zuil- en vierpasornamenten. Onder de vensters van de derde laag een trapsgewijs verspringende gestucte dorpellijst, doorlopend in de hoeklisenen. Rozetten onder de hoekvensters van de derde laag. In de topgevel twee gekoppelde spitsboogvormige, verticaal ingedeelde vensters. Het heiligenbeeldje tussen de vensters is verdwenen, de console en het baldakijn zijn nog aanwezig. Mergel kroonlijst.
Teruggerooid en in aansluiting op het Huis Op de Berg bevindt zich het verbindingsvolume met het pensionaat, dat over een hoogte van twee bouwlagen drie vensterassen telt. In beide lagen drie segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten.
De symmetrische RECHTER ZIJGEVEL telt drie vensterassen, gescheiden door lisenen, alsmede één licht teruggerooide as in het verbindingsvolume met het Huis op de Berg. Deze rechter zijgevel bevindt zich aan een gesloten binnenhofje tussen het pensionaat, de basilieksacristie en de westelijke beuk van de basiliek.
Geprofileerde, geteerde bakstenen plint met dorpellijst. In elke laag drie segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten. De vensters van de eerste en tweede laag hebben glas-in-lood. In de eerste laag van de verbindingsas, geplaatst in een hardstenen deurlijst met sluitsteen en rollaag, een segmentboogvormige dubbele houten paneeldeur met glas-in-lood in het bovenlicht en de bovenpanelen. Boven deze deur twee segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht.
In het INTERIEUR is de hoofdindeling grotendeels bewaard gebleven. Op twee lagen bestaat er een ongelijkvloerse overgang naar het Huis op de Berg. In het interieur van het pensionaat zijn onder meer van belang het souterrain met de bakstenen tongewelven; het monumentale trappenhuis over vier bouwlagen met opgewerkte vierpasornamenten in de trappenhuisafsluiting van de tweede laag, geornamenteerde consoles, houten balusters, zuilen met composietkapitelen in de eerste, tweede en derde laag; in het trappenhuis, op de begane grond, een zwarte hardstenen vloer met witmarmeren ruitmotieven, ten dele vernieuwd; het entreeportaal met rechthoekige dubbele houten paneeldeuren met bovenlicht - waarin recent glas-in-lood - met vloerbetegeling en in de jaren dertig vernieuwde tegellambrisering; hoge, ten dele dubbele houten paneeldeuren in lijsten, deels met bovenlichten, recent glas-in-lood; een rondboogvormige, dubbele houten paneeldeur met recent glas-in-lood, bovenlicht met houten traceringen vormt de toegang tot de centrale gang van het Huis op de Berg.
Waardering
Het pensionaat van het Ursulinenklooster is van cultuurhistorische waarde en vertegenwoordigt algemeen belang als bijzondere uitdrukking van een lokaal-historische, geestelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden van het pensionaat worden bepaald door de toegepaste bouwstijl, de hoogwaardige esthetische kwaliteit, het materiaalgebruik, de ornamentiek en de samenhang tussen de vormgeving van het exterieur en interieur. Het Ursulinenpensionaat is gesitueerd binnen het beschermde stadsgezicht Sittard, is vanwege deze situering ten zeerste verbonden met de ontwikkeling en uitbreiding van wijk en stad en is van betekenis voor het aanzien van Sittard. Het pensionaat beschikt over een hoge mate van architectonische gaafheid voor wat betreft het exterieur, over een redelijke mate van gaafheid wat betreft het interieur. Het pand is daarnaast van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van het omringende kloostercomplex en de historische binnenstad als geheel. Bovendien beschikt het pensionaat over een hoge architectuurhistorische en in regionaal opzicht over een redelijke typologische en functionele zeldzaamheidswaarde. Hieraan draagt de relatieve ouderdom in aanzienlijke mate bij.
(Datum: 19-03-2001)
Huis Op de Berg: Inleiding
HUIS OP DE BERG, 1642-1906, gesitueerd ten westen van de basiliek, in noord-zuidrichting tussen de Dominicanenwal en de Oude Markt. Op deze locatie in de oude binnenstad van Sittard bevond zich in de elfde eeuw omgrachte zeker ten dele omwalde woning van de stadsheer. In de tweede helft van de veertiende eeuw bevond zich hier een bouwwerk met de naam 'Huys auf dem Berge'. Dit huis werd in 1642 herbouwd door Johan Maes, hertogelijk rentmeester van het ambt Born. Dit huis werd in 1843 betrokken door de Ursulinen. In 1860 realiseerden de Ursulinen aan de zuidzijde van het huis een pensionaat met verbindend trappenhuis (complexonderdeel 5860701), in 1906 verhoogden zij - na afbraak van de derde bouwlaag - het Huis op de Berg naar een ontwerp van de Venlose architect Henri Seelen met twee bouwlagen plus een zolderverdieping. Tegelijkertijd werd ook het uit 1860 daterende verbindende volume met trappenhuis verhoogd. Een verhoging van het pensionaat bleef achterwege. Het 17de-eeuwse bouwdeel van het Huis op de Berg is onder nummer 33710 reeds van rijkswege beschermd. Het betreft derhalve een uitbreiding van de bescherming met de in 1906 gerealiseerde lagen plus zolderverdieping.
Omschrijving
Het Huis op de Berg telt een souterrainverdieping, vier BOUWLAGEN en een zolderverdieping op een rechthoekige PLATTEGROND. Het geheel wordt gedekt door een AFGEPLATTE KAP met leien in schubdekking. Vijf ingestoken dakkapellen op het westelijke dakschild, vier op het oostelijke dakschild en drie op het korte dakschild aan de noordzijde. Alle dakkapellen zijn voorzien van een schilddakje met leien in Maasdekking en rechthoekige, verticaal ingedeelde houten vensters. Bakgoten.
Het Huis op de Berg is opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. Hardstenen dorpels. Mergel (17de-eeuwse onderbouw) en gepleisterde (20ste-eeuwse bovenbouw) vensterlijsten met sluitsteen en idem speklagen. Decoratieve kroonlijsten met gootklossen, muize- en bloktanden. Sierankers.
De WESTGEVEL heeft tien vensterassen over vier bouwlagen, vrijwel geheel voorzien van segmentboogvormige houten T-vensters met verticaal ingedeeld bovenlicht en horizontale indeling van de glaspanelen. Geteerde plint.
De OOSTGEVEL aan de binnenplaatszijde heeft zeven traveeën over vier bouwlagen. Wit gesausde eerste bouwlaag met souterrainvensters, inclusief rollagen. In de eerste en tweede laag overwegend rechthoekige houten kruiskozijnen met horizontale indeling in het glaspaneel, in de derde en vierde laag segmentboogvormige houten T-vensters met verticaal ingedeelde bovenlichten en horizontale indeling van de glaspanelen.
Noordzijde met respectievelijk de toren van de O.L.Vrouw van het H.Hart-basiliek, Huis Op de Berg, het voormalig Ursulinenklooster en de toren van de Petruskerk. Foto: augustus 2009
Van de NOORDGEVEL aan de walzijde zijn de tweede, derde en vierde bouwlaag zichtbaar, elk met drie vensterassen. In de tweede laag rechthoekige houten kruiskozijnen met horizontale indeling in het glaspaneel, in de derde en vierde laag segmentboogvormige houten T-vensters met verticaal ingedeelde bovenlichten en horizontale indeling van de glaspanelen.
Het INTERIEUR van het Huis op de Berg is wat betreft de indeling aanzienlijk gewijzigd. In elke bouwlaag bevindt zich een centrale gang, met kantoor- en lesruimten aan weerszijden. De bouwlagen verschillen in niveau ten opzichte van de omringende uitbreidingen: er is een apart trappenhuis voor de zolderverdieping. In het gangdeel op de begane grond dat de verbinding vormt met het voormalige internaat aan de noordwestzijde, bevindt zich het restant van een 17de-eeuws stucplafond.
Waardering
Het Huis op de Berg is van grote cultuurhistorische waarde vanwege de sterke historische verbondenheid met de stad Sittard en als bijzondere uitdrukking van een bestuurlijke en typologische ontwikkeling.
De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl, de betrokkenheid van architect Henri Seelen bij de uitbreiding van 1906, de esthetische kwaliteiten van het geheel, het materiaalgebruik en de ornamentiek. Het Huis op de Berg is een essentieël onderdeel van het beschermde stadsgezicht Sittard, is als woning van de stadsheer sedert eeuwen ten zeerste verbonden met de ontwikkeling cq. uitbreiding van de stad en is van zeer groot belang voor het aanzien van Sittard.
Het Huis op de Berg beschikt over een hoge mate van cultuurhistorische en typologische zeldzaamheid, alsmede over een redelijke mate architectuurhistorische zeldzaamheid, een en ander in relatie met de bijzondere ouderdom van het huis. Het Huis op de Berg is bovendien om cultuurhistorische redenen van uitzonderlijk belang voor de stad Sittard en de omringende regio.
Het Huis op de Berg vertegenwoordigt algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.
(Datum: 19-03-2001)