Heilig Hartklooster

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Omschrijving complexonderdeel 1:

Foto: mei2012

Het HEILIG HARTKLOOSTER, klooster van de Missiezusters (SSpS) te Steyl bestaat voor het merendeel uit verschillende vleugels van vier bouwlagen met kap en bevat tevens een kapel. De oostzijde (achter) en de westzijde van de kloostervleugels bestaan uit lagere gebouwen ter hoogte van één tot twee lagen met kap.

Deel van de lekenkapel. Foto: mei2012

Priesterkoor kapel. Foto: mei2012

De ingangspartij aan de Zustersstraat bevat de centrale kapel, rechts de voormalige (inmiddels gemoderniseerde) lekenkapel en links de (inmiddels gemoderniseerde) kapel voor de retraitanten. De laatste twee kapellen staan schuin op de centrale kapel; in één van de kapellen staat het grafmonument van Helena Stollenwerk (1852-1900), medestichteres van de Missiezusters. Helena Stollenwerk werd in 1995 zalig verklaard. Haaks op de lekenkapel en de kapel voor de retraitanten staan twee verblijfsvleugels, die op hun beurt aansluiten op de centrale kapel. Op het dak staan spitse torentjes. De rechtervleugel bevat de voormalige ingang van het gedeelte waar de Slotzusters verbleven. In de zuidgevel van het klooster is in een geveltop een natuurstenen reliëf geplaatst, voorstellende twee uitgespreide handen met daarboven een duif. In de bakstenen (tuin)muur pal tegenover de hoofdingang van het klooster (zijde Zustersstraat) staat een Heilig Hartbeeld opgesteld met daaronder de tekst "Pax Vobis". Het Heilig Hartbeeld toont Christus in orantehouding, in een nis, die deel uitmaakt van een enkele tientallen meters lange (tuin)muur. Deze muur is door middel van pijlers geleed, de pijlers zijn voorzien van gecementeerde, pyramidevormige mutsen. De huidige hoofdingang sluit aan op de westelijke kapel en heeft een verhoogd volume en een gedecoreerde verschijningsvorm. De centrale kapel heeft een samengesteld dak met topgevels, in bewerkte nissen staan beelden van de drie aartsengelen opgesteld, eronder zijn grote spitsboogvensters geplaatst en op de hoeken steunberen. De kapellen zijn door gangen met elkaar verbonden, de uitvoering en geleding bestaat uit o.m. spitsboogvensters, steunberen, fries en dakrand, dakkapellen. Onder de kapel en kapellen bevinden zich de voormalige refter, een bibliotheek en een gastenzaal. Het klooster is opgetrokken in grauw-rode baksteen, in kruisverband gemetseld. Onderdelen als bijvoorbeeld beeldnissen en dakranden zijn in helrode baksteen uitgevoerd. In de verbindingen van de bruggen is een combinatie van baksteen en beton verwerkt, de buitenzijden van de bakstenen balustrade zijn geprofileerd uitgevoerd. Hardstenen accenten worden o.m. aangetroffen in afzaten, bruggen, dorpels van ramen en deuren, topgevels, tuinmuren. De ingangspartij aan de Zustersstraat heeft authentieke buitendeuren, tuinmuur met fraai smeedijzeren hekwerk. Inwendig is de oude indeling met interieurafwerking grotendeels behouden gebleven. De hoofdstructuur van gangen, trappenhuizen en vertrekken bleef in tact, hetzelfde geldt voor de decoratie van deze structuur. De centrale kapel heeft een brede middenbeuk en twee smallere ter zijde. De uitvoering van de kapel bestaat o.a. uit houten kerkbanken met snijwerk, neogotisch houten hoofdaltaar, pilasters met acanthusbekroning, hoge glas-in-loodramen en kruisribgewelven. In de voormalige lekenkapel is de vloer vernieuwd en het oxaal dichtgezet, verder o.m. een balustrade-restant met vierpasmotief, houten paneeldeur, kruisribgewelven. Verder maken o.a. een aula, bibliotheek, gastenzaal, museum (met in het voorportaal een gietijzeren trap,) met verzamelingen uit alle werelddelen in de originele opstelling en dito vitrinekasten, en een refter deel uit van het Heilig Hartklooster.

Waardering complexonderdeel 1:

Het Heilig Hartklooster met kapel van de Missiezusters (SSpS) te Steyl vertegenwoordigt algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de gave staat;

- de zeldzaamheid;

- de architectuurhistorische betekenis, met name voor de geschiedenis van de kloosterbouw;

- de betekenis voor de geschiedenis van het religieuze erfgoed;

- de cultuurhistorische betekenis, meer in het bijzonder als voortvloeisel van de Kulturkampf.

Orgel

Over een eventueel orgel zijn geen gegevens bekend.

Redengevende omschrijving nummer 528332

Omschrijving complexonderdeel 2

Ommuring van de kloostertuin. Foto: mei2012

De hoofdvorm van KLOOSTERTUIN MET -PARK is rechthoekig; west- en oostzijde vormen de korte zijden van deze rechthoek. De belangrijke gebouwen staan aan de westzijde van de aanleg. De omheinde kloostertuin met -park behorende bij het Heilig Hartklooster van de Missiezusters te Steyl heeft in het westen en in het noorden een gesloten en parkachtig karakter met sier- en devotie-elementen terwijl in het zuiden en oosten het meer open van aanzien is en gericht op kweek en nut (bloemen, boomgaarden, fruitteelt).  Aan de noordwestzijde overheerst beplanting met o.a. acacia, eik, esdoorn, linde en is een indeling met gazons en een rotstuin aangebracht. De tuin is hier geserreerd en bezet met hoog opgaand geboomte, de kloostermuur vormt de grens met de begraafplaats van de roze zusters. Op enige afstand van de voormalige timmermanwerkplaats wordt een Lourdesgrot met beelden van H. Maria en Bernadette de Soubirous aangetroffen. Het padenbeloop rond deze grot vertoont een sterk slingerend karakter en is afgezet met o.m. klimop. De paden zijn onverhard en afgezet met misbaksels of ratels. Langs de paden van dit kleinschalige onderdeel staan veertien kruiswegstaties opgesteld, de intimiteit van dit voor devotie ingerichte compartiment krijgt aldus een sterker accent.  De oostelijke flank van de aanleg en het gebied ten zuiden van het klooster met kapel voorzien in het nuttige compartiment en vertonen een open, weids karakter met o.m. bedden voor bloemen en fruit, boomgaarden. In 1993-1994 is het deel pal ten oosten van het klooster bestraat. De openheid, waarin een orthogonaal padenbeloop valt waar te nemen, zet zich voort in oostelijke richting, al is middenin een ovaal wandel- of recreatiebosje van o.a. eik, esdoorn en rododendron aangeplant. De openheid loopt teniet tegen de ommuurde begraafplaats: een rechthoekig perceel aan de uiterste oostzijde van de aanleg dat door middel van een lang kaarsrecht pad rechtstreeks met het klooster verbonden is. Het terrein bij de begraafplaats vertoont een natuurlijke glooiing.

Waardering complexonderdeel 2

De kloostertuin met -park behorende bij het Heilig Hartklooster van de Missiezusters te Steyl vertegenwoordigt algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de zeldzaamheid;

- de gave staat van behoud;

- de betekenis voor de geschiedenis van het religieuze erfgoed;

- de functionele, historische en ruimtelijke betrokkenheid op het Heilig Hartklooster die o.a. tot uitdrukking komt in de aanwezigheid van een sier-, nut- en devotiecompartiment;

- de betekenis voor de geschiedenis van de tuinkunst, meer in het bijzonder voor die van de kloostertuinen.

Datum: 09-08-2004