Noordoostzijde. Foto: juni 2005

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Rooms Katholieke Kerk; schip 1750, in recente tijd naar het westen verlengd; nieuwe toren, koor XV, met herenloge, XVIII. Grafzerk, 1519, en zerk van Willem van den Bongard, plm 1631. Stenen grafkruisen (een XVI). Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van J. van Venrade, 1519, diam. 120 cm en een klok van F. Gaulard, 1847, diam.  60 cm. (Datum: 11-10-1965)

 

Ruimtelijke context

De Stefanuskerk ligt aan de rand van het dorp op een laag punt. Aan het westen grenst de kerk aan de slotgracht van kasteel Wijnandsrade, aan de oostkant ligt een vijver. De kerk wordt voor driekwart omgeven door een kerkhof.

Zuid-Oostzijde. Foto: november 2012

Type

Gericht eenschepige kerk met een toren aan de westkant en een vijfhoekige absis aan het oosten.

Bouwgeschiedenis

De parochie van Wijnandsrade, toegewijd aan de H. Stephanus, wordt al genoemd in het Statutenboek van het Concilie van Susteren van het jaar 1307. Ze was toentertijd een zogenaamde "media ecclesia". Bij de vestiging der nieuwe bisdommen in 1559 werd ze toegevoegd aan het bisdom Roermond, onder het dekenaat Valkenburg. De eerste kerk is waarschijnlijk door de familie von Bongart, heer van Wijnandsrade, gesticht. Dat verklaart ook haar ligging nabij de oude burcht en het kasteel. Van de oude kerk uit de 15e eeuw bestaat nog het koor; de rest dateert uit de tijd der vergroting in de 18e eeuw. In 1750 was de kerk te klein en bouwvallig geworden. Baron von Bongart bood aan ze geheel op zijn kosten te laten vergroten en herstellen, waarbij de Gemeente echter karrendiensten en andere hulp zou verlenen. Bij deze gelegenheid werd de toren afgebroken, vergroot en geheel opnieuw opgebouwd. Het werk was klaar in 1753. In 1943 werd de kerk door bominslag in de toren bijna geheel verwoest. Men heeft haar na de oorlog nauwkeurig gerestaureerd maar wel met twee traveeën uitgebreid. 

Literatuur: De kerk in het midden. De Sint Stephanuskerk meer dan zeven eeuwen in Wijnandsrade - Jack Jetten, Jos L'Ortye, Wiel Oehlen. Uitgave van 'De vrienden van Wijnandsrade',  maart 2023. ISBN: 9789464377699

Exterieur

Zuidzijde. Foto: juni 2005

Zie ook: http://www.rijckheyt.nl/sjablonen/rijckheyt/pagina.asp?subsite=100&pagina=356

Interieur

Zicht priesterkoor. Foto: april 2011

Zicht zangtribuneFoto: april 2011

De eenschepige kerk is licht gestuukt met donkere pilasters. Het gewelf hefft kruisribben. Het priesterkoor in de absis is door middel van koorhek gescheiden van het schip. Het oksaal is van hout en steekt boven het schip uit.

Orgel

Foto: Leo Van Loo, augustus 2019

Blijkens het “Aardrijkskundig woordenboek” van van der Aa was deze kerk in 1849 nog “zonder orgel”; het in 1861 door Pereboom & Leijser (Maastricht) geplaatste orgel ging in 1943 verloren en werd vervangen door een nieuw tweemanuaals orgel van Pereboom (Maastricht)

 

                               Hoofdwerk                           Zwelwerk                              Pedaal

                               Bourdon 16’                          Salicionaal 8’                        Subbas 16’

                               Prestant 8’                            Bourdon 8’                           Octaafbas 8’

                               Gemshoorn 8’                       Blokfluit 4’                            Gedektbas 8’

                               Roerfluit 4’                            Fluit 2’                                   Koraalbas 4’

                               Octaaf 4’                               Sesquialter II

                               Doublette 2’                          Oboe 8’

                               Mixtuur III

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)