Protestantse kerk Eijsden

Foto: juni 2019

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Inleiding

Met elementen van Neo-Gotiek in 1906 naar een ontwerp van architect J.M. Odinot uit Wijk bij Duurstede gebouwd HERVORMD KERKJE. Het kerkje is vrijstaand gesitueerd.

Omschrijving

Het eenbeukig kerkje op een rechthoekige plattegrond telt een bouwlaag en wordt afgedekt met een zadeldak met leien in Maasdekking. De toren met een spits tentdak is in de frontgevel geplaatst wordt eveneens afgedekt met leien in Maasdekking. Het toegepaste bouwmateriaal is baksteen en hardsteen. Rechthoekige houten deur met spitsboogvormig bovenlicht met hardsteen tracering. Spitsboogvormige glas-in-lood vensters met hardsteen tracering. Spitsboogvormige galmvensters in de toren. In de frontgevel aan weerszijden van de toren ronde ijzeren vensters. Smeedijzeren windvaan op de torenspits en dakkapelletjes op de toren. Boogfriesen onder dakrand van de toren. In de zijgevels scheiding tussen de vensters d.m.v. verticale baksteen pilasters. Sobere decoratie in gele baksteen en hardstenen sluitstenen. Geglazuurde gevelsteen boven de ingang met tekst:"Eerste steen gelegd door S.G. Geertsema Beckeringh predikant 8 october 1906. Plan ontworpen door J.M. Odinot Bouwk. opz." Klokkenstoel met klok van anonieme gieter, diam. 52 cm. Mechanisch torenuurwerk uit 1906, vervaardigd door SALA AG Mürten, voorzien van elektrische opwinding.

Van het INTERIEUR zijn onder meer van belang: onder de toren een kleine hal met terrazzo-vloer; in de kerkruimte de originele houten kerkbanken, houten kansel en houten lambrizering. In het plafond bevinden zich decoratieve gietijzeren roosters.

Waardering

Het Hervormde kerkje van Eijsden is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling namelijk de protestantse religie. Het kerkje bezit architectuurhistorische waarde wegens het belang voor de bovenregionale geschiedenis van de architectuur en wegens de esthetische kwaliteiten van het ontwerp. Ensemblewaarde ontleent het kerkje aan zijn situering in de plaats Eijsden en daarmee van betekenis voor het aanzien van deze plaats. Het kerkje is tenslotte van algemeen belang wegens de architectonische gaafheid van het ex- en interieur, en de typologische zeldzaamheid. Gezien het beperkte aantal Hervormde kerkjes in Limburg is tevens sprake van functionele zeldzaamheid. (Datum: 10-04-1996).

Links van de ingang van de hervormde kerk ligt een kleine tuin. Foto: augustus 2005

Ruimtelijke context

De kerk is gelegen in het oude centrum van Eijsden en wordt door een tuin omgeven.

Type

Eenbeukige kerk met toren met neogotische elementen.

Bouwgeschiedenis

De kerk werd in 1906 gebouwd door J.M. Odinot voor de toenmalige Hervormde Gemeente. Nu is het de kerk voor de Protestantse Gemeente Eijsden en omgeving. Het interieur is in 2007 gerenoveerd.

Exterieur

 Foto: augustus 2007

De kerk is opgetrokken uit baksteen. Men betreedt de kerk via een ingang in de toren. De ramen zijn neo-gotisch. De toren heeft een tentdak met kleine kapelletjes en wordt bekroond door een windvaan. Het schip heeft een zadeldak. De daken zijn met leien gedekt

Interieur

Foto: augustus 2007

Foto: augustus 2007

Het interieur valt op door het opvallend fraaie gebruik van kleuren. In de onderste laag zijn het aardse kleuren, zacht en in harmonie op elkaar afgestemd. Het zijn niet de traditionele kleuren van de woonomgeving maar kleurschakeringen waar van meet af aan blauw in is gemengd. De mens die deze kerkruimte betreedt zoekt immers stilte, zoekt datgene wat het aardse leven overstijgt. De tussenlaag, boven de lambrizering is in ononderbroken kleur geschilderd en heeft de bedoeling de kerkganger als het ware mee te nemen van het aardse naar het hemelse. De bovenste laag staat voor het hemelse: het zachtblauwe plafond van de kerk waar de rozetten met bladgoud zijn overtrokken. Tegen de achterwand is een duif geschilderd, symbool van de doop en de hoop. Kleurstelling en schildering zijn van Sjef Hutschemaekers. (Bron: Brochure van de Protestantse Gemeente Eijsden en omgeving, 2007).

Orgel

Foto: augustus 2007

Van 1634-1851 werd gebruik gemaakt van r.k.St.Christinakerk (simultaneum), waar toen nog geen orgel voorhanden was; in eigen kerk werd aanvankelijk gebruik gemaakt van een harmonium; sedert 1980 beschikt de kerk over een in 1976 door Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen) gebouwd orgel, afkomstig uit particulier bezit.

               Hoofdwerk                            positief                                  pedaal

                Bourdon 8’                            Holpijp 8’                            Sordun 16’

                Prestant 4’                            Roerfluit 4’

                Prestant 2’                            Kwint 1 1/3’        

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht).