Ruimtelijke context

Kloosterdorp Steyl

In Steyl, 5 km ten zuiden van Venlo, stichtte de Duitse pater Arnold Janssen (1837-1909) in 1875 een kloosterorde van missionarissen. Spoedig volgden nog twee kloosterorden van Missiezusters en Aanbiddingszusters. Vervolgens ontstonden een drukkerij, botanische tuin, uitgestrekte kloostertuinen met kunstmatige grotten, begraafplaatsen voor religieuzen en een zeer interessant Missiemuseum. Zo vormde zich een uitzonderlijke enclave van katholiek erfgoed zoals in Nederland geen ander te vinden is: het kloosterdorp Steyl. Aan de Maas zijn de twee torens van de kloosterkerk St Michaël al van verre zichtbaar. Deze neogotische dubbelkerk heeft een bovenkerk en een benedenkerk met de bronzen tombe van pater Janssen die in 2003 heilig is verklaard. Een autoveer verbindt Steyl met Baarlo aan de overkant van de Maas. Van april t/m september kan men ook van Venlo naar Steyl varen op de ‘MaasHopper’ die 200 passagiers en fietsen mee kan nemen. (Hugo Kolstee: Alle Kathedralen en Basilieken van Nederland, Berne Media Gids).

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Omschrijving complexonderdeel 2

Kerk, rechterzijde. Foto: mei 2012

St.Michaël (KERK van het Steyler Missionsgesellschaft des Göttlichen Wortes). 1880-1884 door H. Erlemann naar schetsen van de bouwkundige en priester Jos. Prill van het Aartsbisdom Keulen. Neogotische basiliek, bestaande uit een onder- en een bovenkerk, de laatste met galerijen, beide met kooromgang en straalkapellen. Westgevel met twee torens, bekroond door achtkanten met spitsen. Tussen de torens een loggia met bogenstelling op zuilen. De onderkerk heeft zware pijlers, de bovenkerk zuilen met goudgeschilderde koolbladkapitelen. Stenen kruisribgewelven. In de bovenkerk een rijk neogotisch vleugelaltaar. De straalkapellen bezitten neogotische gebrandschilderd glas. De kerk van de Heilige Michaël is ingeschreven in het register van beschermde monumenten. (In de kerk bevindt zich het graf van de Heilige Arnold Janssen. vL, mei 2012)

Zicht op het priesterkoor van de benedenkerk. Foto: mei 2012

Zicht naar achteren met graftombe van de H. Arnold Janssen en raam van Willi Horsten. Foto: mei 2012

Atelier J.W. Ramakers & Zonen maakte voor deze kerk:

1883 Hoofdaltaar
1883 Communiebank
1904 Hoofdaltaar in ander kapel

Orgel

Orgel benedenkerk. Foto: mei 2012

In 1888 plaatste Späth (Ennetach, D) in deze kloosterkerk een orgel; onderdelen van dit orgel werden door Klais (Bonn, D) in 1930 hergebruikt bij de bouw van een nieuw orgel; dit werd in 2004 gerestaureerd door Coenen-Wilbrand (Ubach Palenberg, D)

 

Hoofdwerk                           Zwelwerk                              Pedaal

Nachthorn ged.16’               Principal 8’                           Contrebass 16’

Praestant 8’                         Rohrflöte 8’                          Subbass 16’

Offenflöte 8’                         Gamba 8’                             Salicetbass 16’

Salicional 8’                          Gemshorn 8’                        Zartbass 16’

Zartflöte 8’                           Aeoline 8’                             Quintbass 10 2/3’

Octave 4’                             Geigenprincipal 4’                 Principalbass 8’

Hohlflöte 4’                          Rohrgedackt 4’                     Flötenbass 8’

Nasat 2 2/3’                        Querflöte 4’                          Choralbass 4’

Flautino 2’                           Zartquinte 2 2/3’                  Gedacktbass 4’

Mixtur IV                              Waldflöte 2’                          Pedalmixtur III

Krummhorn 8’                      Sesquialter II                       Posaune 16’

Trompete 8’                         Cymbel III

                                            Dulcian 16’

                                            Oboe 8’

Bron : G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)

Klooster St. Michaël, voorzijde. Foto: mei 2012

De KLOOSTERGEBOUWEN van het klooster Sint Michaël vormen een gebouwencomplex op een ongeveer M-vormige plattegrond. De neogotische basiliek met twee torenspitsen is centraal gesitueerd. Daaromheen liggen de diverse andere bouwvolumes met onder andere verblijfsgebouwen. De voorgevel aan de St. Michaëlstraat heeft een enigszins symmetrische indeling. In het middengedeelte een bouwdeel met gemoderniseerde entreepartij. Aan weerszijden verblijfsvleugels. De voorgevel wordt aan beide zijden beëindigd met een torenachtig bouwvolume.  Het centraal gelegen entreegebouw is omstreeks 1884 gebouwd en heeft een symmetrisch ingedeelde voorgevel en telt drie bouwlagen plus dakverdieping. Het zadeldak met dakschild is deels met pannen, deels met leien gedekt. Het middendeel van de voorgevel loopt uit in een topgevel. De entreepartij werd omstreeks 1980 gemoderniseerd. Segmentboogvormige en spitsboogvormige vensters. In de topgevel drie spitsboogvormige spaarvelden met in de kleinere spaarvelden links en rechts een spitsboogvormig venster. De spaarvelden worden gescheiden door twee natuurstenen pilasters. In het dakschild vier dakkapellen met zadeldakje dat is gedekt met leien. Op de topgevel een stenen kruis. Boogfriezen onder de dakrand en in de topgevel.  Aansluitend aan de linker- en rechterzijde van het entreegebouw staan twee vrijwel identieke bouwdelen. Het gebouw aan de rechterzijde dateert uit 1876 en het gebouw aan de linkerzijde uit 1884. Het gebouw aan de rechterzijde telt in elk van de drie bouwlagen zes vensters. Het gebouw aan de linkerzijde vijf vensters per bouwlaag.In het dakschild rechts zes vensters en links vijf. Het volgende bouwdeel rechts van het entreegebouw dateert uit 1878 vertoont gelijkenis met het entreegebouw. Het middendeel van de voorgevel loopt uit in een topgevel met hierin twee kleine vensters en twee natuursteen pilasters. De vensters zijn segmentboogvormig en spitsboogvormig. Het volgende bouwdeel aan de rechterzijde dateert van omstreeks 1879 en heeft weer een gelijksoortige opbouw als de volumes die het entreegebouw flankeren. De voorgevel wordt aan de noordzijde afgesloten met een torenachtige bouw uit 1911. Dit gebouw telt vier bouwlagen en wordt afgedekt met een plat dak met kanteelachtige kolommen op de dakrand. Onder de dakrand zijn boogfriezen aangebracht. Aan de zuidzijde wordt de voorgevel afgesloten met een soortgelijke torenbouw als aan de noordzijde. Dit bouwdeel dateert uit 1912 en telt vijf bouwlagen onder een plat dak. Eveneens staan hier op de dakrand kanteelachtige bakstenen kolommen. Onder de dakrand zijn boogfriezen aangebracht.  Aan de noordzijde van het gebouwencomplex staat deels haaks op de achtergevel van de hoektoren een verblijfsvleugel uit omstreeks 1880. Deze vleugel werd in 1910 aan de Maaszijde nog iets vergroot. Dit bouwvolume telt drie bouwlagen plus souterrain en dakverdieping. Het gebroken schilddak is gedekt met pannen. De dakkapellen zijn met een zadeldakje uitgevoerd. De segmentboogvormige vensters zijn voorzien van roedeverdeling. Ongeveer in het midden van de voorgevel springt een volume iets naar voren; het loopt uit in een trapgevel. In de trapgevel bevindt zich een spitsboogvormig venster. De entreepartij in dit geveldeel met trapgevel is omstreeks 1980 gemoderniseerd. De kopgevel aan de Maaszijde van deze verblijfsvleugel heeft een middendeel dat uitloopt in een trapgevel en wordt geaccentueerd met lisenen. In de eerste bouwlaag van dit geveldeel een rechthoekige houten deur met treden van natuursteen. Het dakvolume is zowel aan de Maaszijde als aan de binnenplaatszijde voorzien van een reeks dakkapellen. Het volgende bouwdeel aan de Maaszijde dateert uit 1888 en telde oorspronkelijk twee bouwlagen plus souterrain, maar is omstreeks 1910 met één bouwlaag verhoogd en heeft een plat dak.  Het volgende bouwvolume vormt de verbinding met de St. Michaëlkerk. In dit volume zijn ondermeer het trappenhuis van de kerk en de sacristie ondergebracht. Aan de linkerzijde een torenvolume met drie bouwlagen van ongelijke hoogte onder een tentdak met leien. De spitsboogvormige ramen hebben hardstenen dorpels, onder de dakrand zijn boogfriezen aangebracht. Tussen de tweede en derde bouwlaag is een natuurstenen waterlijst geplaatst. Rechts van het torenvolume bevindt zich de entree naar het trappenhuis in een hoge spitsboogvormige omlijsting (uit omstreeks 1980). Aan de bovenzijde van de spitsboog bestaat de gevel uit drie kleine spitsboogvormige glas-in-lood vensters met voor het middelste venster een console met daarop een beeld van St. Andreas.  Aan de zuidzijde van de St. Michaëlkerk, aan de zijde van de apsis, staat een bouwvolume in drie bouwlagen met plat dak. Dit volume dateert uit omstreeks 1886 en vormt de verbinding met de grote verblijfsvleugel aan de zuidzijde van het kloostercomplex. Deze vleugel staat deels haaks op de achtergevel van de torenbouw aan de zuidzijde van de voorgevel van het St. Michaëlklooster en telt drie bouwlagen plus een souterrain en een dakverdieping. Het gebroken schilddak wordt gedekt met pannen. Aan de noord- en zuidzijde is een reeks dakkapellen geplaatst. De kopgevel aan de Maaszijde is voorzien van een torenachtige uitbouw. Deze uitbouw telt zes bouwlagen en is achtzijdig. Op het platte dak is de dakrand met bakstenen kantelen uitgevoerd. Spitsboogvormige vensters. In de hoogste bouwlaag bevindt zich in elke gevelzijde een rond venster en onder de dakrand zijn boogfriezen aangebracht. De voorgevel van de lange verblijfsvleugel aan de zuidzijde telt drie bouwlagen plus een souterrain en een dakverdieping. Het middengeveldeel loopt uit in een topgevel met hierin drie spitsboogvormige vensters. Dit geveldeel werd omstreeks 1980 voorzien van een nieuwe entreeparij met brede trap. Het torenvolume vormt de afsluiting van deze verblijfsvleugel. Het torenvolume is aan de west- en zuidzijde voorzien van een entreeportaal in een bouwlaag met plat dak.  Het portaalgebouw aan de noordzijde van de St. Michaëlkerk is aan de binnenplaatszijde voorzien van twee zware steunberen met daartussen een rechthoekige houten deur met spitsboogvormig bovenlicht. Aan de bovenzijde van deze deur een groot rond glas-in-lood venster. Aan de rechterzijde van de deur een hoog spitsboogvormig glas-in-lood venster. De achtergevels van de overige bouwdelen hebben moderne vensterkozijnen.  In het interieur van het kloostercomplex zijn onder meer de volgende elementen van belang. De structuur van de verblijfsgebouwen met hallen, trappenhuizen en gangen is in tact. De uitmonstering van het interieur is ten dele gemoderniseerd behoudens het grote portaal aan de noordzijde van de St.Michaëlkerk met kruisribgewelven en pilasters en enkele authentieke trappenhuizen met trappen met smeedijzeren leuning en houten handlijst. In de sacristie van de St. Michaëlkerk staan authentieke paramentenkasten met gebeeldhouwde panelen. In de voormalige aula rondom een rij vierkante kolommen in natuursteen; deze kolommen zijn met afgeschuinde hoeken uitgevoerd en dragen grote spitsbogen.

Waardering complexonderdeel 2

De kerk gewijd aan de Heilige Michaël en de kloostergebouwen van het klooster Sint Michaël zijn van algemeen belang en bezitten opmerkelijke cultuur- en architectuurhistorische waarden. Cultuurhistorische waarden liggen met name besloten in de kerkhistorie want het betreft een zogenoemd Kulturkampfklooster met aanleg nabij de Duitse rijksgrens. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de toegepaste bouwstijl en bijbehorende detaillering terwijl het complex als voorbeeld uit het oeuvre van de architecten Erlemann en Prill een belangwekkende proeve levert. De kloostergebouwen met kloosterkerk zijn in typologisch opzicht zeldzaam, met name door de wijze waarop de kloosterkerken in een groter bouwvolume zijn opgenomen en in een functionele, historische en sierende relatie tot de tuinaanleg staan. De interieurs van de boven- en onderkerk van het klooster zijn bijzonder waardevol in zowel kunsthistorisch als in religieus-historisch perspectief. Ensemblewaarden worden ontleend aan de situering nabij de Maas en wegens de ruimtelijke en historische verbintenissen met de overige kloosterlijke stichtingen van Arnold Janssen in Steyl. (Datum: 09-06-2004)

Omschrijving complexonderdeel 3

Kloosterkapellen St. Gregor. Foto: mei 2012

De KLOOSTERKAPELLEN St. Gregor uit omstreeks 1895 bestaan uit boven- en benedenkapellen van het St. Gregorklooster en bevinden zich in de kloostervleugel die evenwijdig aan de St. Michaëlstraat is opgetrokken; architect was pater M. Scholl. Dit bouwvolume telt twee bouwlagen onder een zadeldak met dakpannen. Tegen de westgevel van deze kloostervleugel staat een ronde traptoren ter hoogte van drie bouwlagen en voorzien van een trechtervormig leien dak. De zuidgevel van het bouwvolume met de kloosterkapellen telt zeven traveeën, alle zijn gescheiden door smalle lisenen. In de eerste bouwlaag zijn per travee twee gekoppelde rondboogvormige glas-in-lood vensters met hardstenen dorpelsteen aangebracht. In de tweede bouwlaag is per travee een groot rondboogvormig venster met een tweedelige tracering in natuursteen geplaatst. Elk venster heeft een hardstenen dorpelsteen. Onder de dakrand zijn kleine boogfriezen aangebracht. De traptoren heeft in de eerste bouwlaag enkele kleine rondboogvormige venstertjes, in de tweede bouwlaag enkele hoge spaarvelden met aan de bovenzijde een dubbel boogfries en ìn dit spaarveld een rondboogvormig venstertje. De derde bouwlaag vertoont rechthoekige spaarvelden met in elk spaarveld een hoge smalle vensteropening voorzien van louvreluikjes. Onder de dakrand is decoratief metselwerk aangebracht. De kopgevel aan de westzijde loopt uit in een topgevel met daarin een beeldnis. Onder deze beeldnis is een groot rozetvenster zichtbaar. De kopgevel aan de oostzijde wordt voor het grootste deel aan het oog onttrokken door een aangebouwde kloostervleugel. In de topgevel zijn boogfriezen aangebracht.  Van het interieur van de kloosterkapellen St. Gregor zijn onder meer de volgende elementen van belang. De kloostervleugel met de boven- en benedenkapellen heeft een lengte van 24 meter en een breedte van ruim 12 meter. Stilistisch zijn de boven- en benedenkerk volledig identiek en doen daardoor denken aan een zuilenbasiliek. Zowel de beneden- als bovenkerk heeft twee rijen van zes granieten zuilen met kubusvormige kapitelen en nagenoeg kubusvormige bases. Zowel boven als beneden ontstaan zodoende zeven gewelfde jukken en plafonds met kruisribgewelven. De bovenkerk heeft een hoger tongewelf. De benedenkerk is in twee kapellen opgedeeld. De drie oostelijke jukken werden van muren voorzien en toegewezen aan de Slotzusters. De vier westelijke jukken werden aan de Missiezusters toebedeeld. Sinds 1970 is de bibliotheek in de bovenkerk gevestigd. Slotzusters en Missiezusters bouwden later hun eigen klooster met kapel. In de voormalige kapel van de Missiezusters staan drie neogotische altaren en aan de altaarzijde is een authentieke tegelvloer aanwezig. In de noordwand zijn ronde glas-in-lood ramen met bijbelse voorstellingen geplaatst. In de voormalige kapel van de Slotzusters zijn, eveneens in de noordwand, ronde glas-in-lood ramen aangebracht. De inrichting van deze kapel is modern. De bovenkapel (thans bibliotheek) heeft een hoog middenschip met plafond met tongewelf. Aan de altaarzijde is nog een authentieke tegelvloer bewaard gebleven. In de kopgevel aan de westzijde is een groot roosvenster met tracering aangebracht. 

Waardering complexonderdeel 3

De kloosterkapellen St. Gregor vertegenwoordigen algemeen belang op basis van:

- de ouderdom;

- de architectuurhistorisch betekenis, met name daar hier sprake is van een onder- en bovenkerk;

- de gaafheid;

- de belangwekkende inrichting en inventaris;

- de religieus-historische betekenis. (Datum: 08-09-2004)

Omschrijving complexonderdeel 4

Het oudste bouwdeel van het MISSIEMUSEUM dateert uit circa 1895; het telt drie bouwlagen onder een zadeldak met pannen, het ontwerp is van pater M. Scholl. De voorgevel van het Missiemuseum heeft een symmetrische indeling. Het middendeel telt drie vensterassen, loopt uit in een topgevel en wordt bekroond met een stenen kruis. De houten voordeur heeft aan weerszijden een rechthoekig venster met een rondboogvormig bovenlicht. In de tweede en derde bouwlaag zijn telkens drie vensters met rondboogvormig bovenlicht geplaatst. In de topgevel zijn twee smalle rechthoekige vensters met rondboogvormig bovenlicht aangebracht. De topgevel heeft boogfriezen. Links en rechts van dit centrale geveldeel bevindt zich een gevelvlak ter breedte van vier vensterassen. De vier vensters links en rechts in de eerste bouwlaag zijn rechthoekig van vorm en hebben een rondboogvormig bovenlicht. De vensters in de tweede en derde bouwlaag zijn voorzien van een segmentboogvormig bovenlicht. De bovenlichten hebben een boogvormige accentuering. Onder de dakrand is decoratief metselwerk aanwezig. De vensters in de eerste bouwlaag van de achtergevel zijn dichtgezet. De vensters in de tweede en derde bouwlaag van de achtergevel hebben een segmentboogvormig bovenlicht. De structuur van het interieur van het Missiemuseum is in tact. Aan de voorzijde is een gang met authentieke tegelvloer, kruisribgewelven rusten op één zijde op natuurstenen pijlers.  Voorts bestaat het Missiemuseum uit L-vormige hoekbebouwing ter hoogte van twee bouwlagen, een gebroken schilddak met leien in maasdekking. Het Missiemuseum is opgetrokken in baksteen met accenten in hardsteen. Het merendeel der vensters heeft een zesdelige raamindeling. De korte gevel aan de linkerzijde heeft een dubbele houten deur met segmentboogvormig bovenlicht; de deur heeft een hardstenen omlijsting, aan de bovenzijde een eenvoudige kroonlijst met sluitsteen. Voorts rechts van deze deur drie grote segmentboogvormige vensters met hardstenen omlijsting. De tweede bouwlaag bevat vier dergelijke vensters met sluitsteen. Het dak heeft drie dakkapellen met fronton, het zadeldakje is met leien gedekt. De langsgevel telt in de tweede bouwlaag tien segmentboogvormige vensters, de zeven vensters aan de linkerzijde hebben een hardstenen omlijsting met sluitsteen; de drie overige vensters (rechts) hebben een hardstenen dorpel. De eerste bouwlaag aan de linkerzijde is ingedeeld met zeven vensters, voorzien van hardstenen omlijsting. Het rechterdeel van deze gevel bevat een houten dubbele deur met aan beide zijden een segmentboogvormig venster met hardstenen dorpel. Het dakvlak bevat negen dakkapellen met fronton en zadeldakje. Aansluitend aan dit volume, rechts in de oksel met het St. Gregorklooster, staat een bouwdeel ter hoogte van twee bouwlagen voorzien van een gebroken schilddak met leien. De gevel aan de straatzijde heeft in de eerste bouwlaag een hoog venster met segmentboogvormig bovenlicht, in de tweede bouwlaag een dito venster. De gevel aan de binnenplaats bevat in de eerste bouwlaag een achtruits venster en in de tweede bouwlaag een zesruits venster. De structuur van het interieur met hal, trappenhuis en gangen is gaaf en volledig bewaard gebleven. Ten slotte zijn de oorspronkelijke inrichting met vitrines en collecties in de authentieke opstelling bewaard gebleven, onder meer bestaand uit een gedramatiseerde opstelling van zoogdieren en systematisch opgeprikte vlinders, afkomstig uit de zogeheten Missielanden.

Waardering complexonderdeel 4

Het Missiemuseum te Steyl vertegenwoordigt algemeen belang omdat:

- het over een hoge zeldzaamheidswaarde beschikt in de geschiedenis van het Nederlandse museumwezen;

- het als exponent geldt van de visie van de stichter, Arnold Janssen;

- het gaaf behouden is gebleven;

- het een unieke betekenisdrager van het rooms-katholieke erfgoed betreft;

- de opstelling en inrichting voor ons land zonder weerga zijn. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 5

Tegenover het Missiemuseum te Steyl staat op de kruising van Veerweg en St. Michaëlstraat een granieten BEELD VAN DE GODDELIJKE ZAAIER, een gedenkteken uit 1928 voor Arnold Janssen. Het beeld staat op een vierkante sokkel en werd vervaardigd door het atelier Jos Thissen uit Roermond. Aan de achterzijde van het beeld staat een kruisvormige natuurstenen plaat opgesteld. In de voorzijde van de sokkel is een bronzen plaquette aangebracht met een afbeelding van pater Arnoldus Janssen geflankeerd door een knielende figuur (links) en een staande figuur (rechts), hieronder de tekst: "ARNOLDUS JANSSEN". Op sokkel boven de bronzen plaquette staat de tekst "VERBUM DEI" (als verwijzing naar Societas Verbi Divini - Congregatie van het Goddelijk Woord). Sokkel met beeld is geplaatst op een achthoekig basement dat is voorzien van stenen trappen. Rondom een lage muur met daarop kleine kolommen met hiertussen een smeedijzeren stang. 

Waardering complexonderdeel 5

Het beeld van Christus als Goddelijke Zaaier bezit algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de symbolische betekenis voor de kloosterlijke stichtingen in Steijl;

- de gaafheid;

- de artisticiteit en religieuze zeggingskracht die in het beeld besloten liggen. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 6

De KLOOSTERDRUKKERIJ heeft, op hoofdlijnen, een L-vormige plattegrond en staat op de hoek van St. Michaëlstraat en Parkstraat te Steyl. De drukkerij staat centraal in het kloostercomplex, is opgetrokken in rode baksteen, heeft twee en drie bouwlagen met kap op de hoek van genoemde straten, op het achterliggende gedeelte één bouwlaag met in totaal elf sheddaken, de gevels zijn daar in grauwrode baksteen uitgevoerd. De vleugel langs de St. Michaëlstraat telt drie lagen met een met leidekking beklede kapverdieping en een kort, naar voren springend gedeelte ter hoogte van twee lagen met kap op de hoek van St. Michaëlstraat en Parkstraat. Een vergelijkbare vleugel staat parallel aan de Parkstraat, echter zonder kapverdieping. Op de hoek van beide straten is op de eerste verdieping een rondboognis met een beeld van St. Josef onder baldakijn geplaatst. Originele roedeverdeling in dito ramen op de derde en vierde bouwlaag in de vleugel aan de St. Michaëlstraat, sierpatroon van muizentand onder de ramen van de tweede bouwlaag en onder de dakrand,  toepassing van ceramiek in de vensterbanken. De vleugel aan de Parkstraat is grosso modo verwant wat betreft materialisatie en indeling van de gevel; zadeldak met pannen gedekt. In de drukkerij bevinden zich o.m. de originele trappenhuizen. Korte tweelaagse, bakstenen vleugel ter lengte van acht traveeën, haaks op de vleugel langs de St. Michaëlstraat, onder met pannen gedekt zadeldak.

Waardering complexonderdeel 6

De kloosterdrukkerij van het St. Michaëlklooster op de hoek van St. Michaëlstraat en Parkstraat te Steyl vertegenwoordigt algemeen belang op basis van:

- de ouderdom;

- de functionele en historische betekenis voor het klooster;

- de zeldzaamheid. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 7

Aan de oostzijde van de kloosterdrukkerij staat een MACHINEHAL met daarin een stoommachine en een aansluitend KETELHUIS. De machinehal heeft een rechthoekige plattegrond, telt één bouwlaag en heeft een zadeldak met pannen met daarin een lichtkap. In de kopgevel worden drie venstertraveeën gescheiden door lisenen, er zijn segmentboogvormige vensters met roedeverdeling. In de topgevel is een segmentboogvormig venster met aan weerszijden een kleiner venster aangebracht. De voorgevel is geleed met met lisenen en vijf segmentboogvormige vensters met roedeverdeling. In de machinehal staat een authentieke stoommachine uit 1909, vervaardigd door de Hannoversche Maschinenbau Aktien Gesellschaft te Hannover-Linden und Chemnitz. De vloer van de machinehal is vernieuwd, de lambrisering bestaat uit baksteen, de dakconstructie wordt geschraagd door stalen vakwerkspanten. In het verlengde van de machinehal staat het ketelhuis; in 1950 werd het met een bouwlaag verhoogd. De gevelindeling (parterre) is sterk verwant aan die van de voorgevel van de machinehal, er zijn vier vensters en een segmentboogvormige deur. In het ketelhuis staan twee grote verwarmingsketels uit circa 1952 opgesteld, afkomstig van de firma Steinmüller; bekleding met geel en  bruin geglazuurde baksteen.

Waardering complexonderdeel 7

De machinehal met stoommachine en aansluitend ketelhuis vertegenwoordigt algemeen belang op basis van:

- de ouderdom;

- de industrieel-archeologische waarde, met name met betrekking tot de geschiedenis van het stoomwezen;

- de daadwerkelijke en symbolische betekenis voor de onafhankelijkheid van het klooster;

- de zeldzaamheid;

- de gave staat. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 8

Ten noorden van de machinehal met stoommachine en aansluitend ketelhuis staat een hoge, gemetselde bakstenen SCHOORSTEEN uit circa 1900.

Waardering complexonderdeel 8

De gemetselde bakstenen schoorsteen uit circa 1900 vertegenwoordigt algemeen belang op basis van:

- de ouderdom;

- de industrieel-archeologische waarde;

- de functionele en historische betrokkenheid op het klooster en zijn energievoorziening;

- de gaafheid;

- de daadwerkelijke en symbolische betekenis voor de onafhankelijkheid van het klooster. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 9

Foto: mei 2012

De KLOOSTERTUIN uit 1875-1900 van het klooster St. Michaël te Steyl van het klooster St. Michaël wordt globaal begrensd door de Maas in het westen, de Kloosterstraat in het noorden, de Zustersstraat in het noord-oosten en de Arnoldus Janssenstraat in het oosten. De Veerweg sluit haaks aan op de Arnoldus Janssenstraat en vormt de grens in het zuiden. Op hoofdlijnen valt de volgende compartimentering in de kloostertuin te benoemen. - Tussen de St. Michaëlstraat en de Maas staat het Missiehuis St. Michaël; de tuinaanleg bestaat hier uit hoog opgaand geboomte met o.a. een laanbeplanting van linde evenwijdig aan de rivier alsook een voetpad parallel aan de Maas, voor het overige vertonen de paden een slingerend patroon. De paden zijn onverhard en hebben randen van baksteen, al dan niet gecementeerd. Opvallende bomen zijn, naast linde, acacia en kastanje. Dit compartiment heeft een sierfunctie maar fungeert ook ter verpozing; het is geheel ommuurd en toegankelijk door een poort ten zuiden van het Missiehuis St. Michaël (aan de St. Michaëlstraat) en via een poort ten noorden van het Missiehuis, bij een plein met linde, nabij de parkeerplaats. - Het utilitaire compartiment van de kloostertuin ligt gevat tussen vier straten, t.w. de St. Michaëlstraat (westzijde), Parkstraat (noord), Tuinstraat (noord-oost), Arnoldus Janssenstraat (oost) en de Veerweg (zuid) en is omgeven door een hoge bakstenen muur. Het utilitaire compartiment is toegankelijk vanaf de St. Michaëlstraat (even ten noorden van het Missiemuseum) en vanaf de Parkstraat (ter zijde van de kas). De paden zijn onverhard en hebben een aantal malen randen van baksteen, al dan niet gecementeerd, soms zijn misbaksels en ratels verwerkt, ook sintels. Dit compartiment wordt o.m. gekenmerkt door boomgaarden, gazon, dubbele lindenaanplant aan de zijde van de Parkstraat, een moestuin, berceau, bloemperken, twee kassen en een padenbeloop dat goeddeels orthogonaal van karakter is. Ongeveer in het midden van dit compartiment loopt over tientallen meters, evenwijdig aan de Parkstraat, een meer dan manshoge tuinmuur; deze muur is kaarsrecht en vormt een rechte hoek met de ommuring langs de Tuinstraat. Nabij de hoek van Parkstraat en Tuinstraat verheft zich opgaand geboomte, o.a. linde, met een centraal gesitueerd gazon; hier worden twee aan Maria gewijde grotten aangetroffen, tevens staat in deze hoek van de kloostertuin een beeld van de Heilige Aloysius. Het gazon rond dit beeld is min of meer rond van vorm en wordt afgezet met ratels en sintels en is door een soort poort bereikbaar. Deze poort bestaat uit een kunstmatig gevormde rotsformatie van o.a. baksteen, ratels en sintels. Om het gazon loopt een zanderig pad. Pal tegenover het beeld van Aloysius ligt de ingang naar een Mariagrot. Het padenbeloop is verder slingerend en er is sprake van accidentatie met mogelijkheden tot uitzicht; desondanks heeft dit gedeelte van de tuin grotendeels een besloten karakter. De grotten zijn ontwerpen van pater-tuinman Gerard Rademan. - Het derde compartiment van de kloostertuin wordt aan de westzijde begrensd door de St. Michaëlstraat en in het noord-westen door de Kloosterstraat. De Zustersstraat vormt de noordgrens en de Arnoldus Janssenstraat de oostgrens terwijl de Parkstraat in de zuidelijke begrenzing voorziet. Op de hoek van Parkstraat en St. Michaëlstraat staat de drukkerij met schoorsteen. Dit gedeelte van de kloostertuin is bereikbaar door toegangen in de Parkstraat en in de Kloosterstraat. Hek- en muurwerk heinen dit compartiment af van de openbare weg. Het karakter van het compartiment valt grotendeels als religieus, devotioneel en commemoratief te benoemen; niettemin worden twee boomgaarden en een siertuin aangetroffen. Belangwekkende elementen bestaan in de begraafplaats met kapel, de Heilig Hartheuvel, een hooggelegen houten prieel, de Lourdesgrot en de watertoren. Nabij de Lourdesgrot ligt een vennetje met bamboe, lisdodden en fonteintje. Ten westen van de watertoren is een min of meer vierkant perceel met eiken beplant, in rijen. Vandaar helt een rechthoekig grasveld, voorheen sportveld, naar het westen, in de richting van de drukkerij. Aan de zuidzijde loopt een verhoogd gelegen pad langs het grasveld, het pad is middels op enige onderlinge afstand aangelegde bakstenen trappen met het grasveld verbonden. Dit zuidelijke pad is beplant met esdoorn aan de zijde van het grasveld terwijl aan de andere zijde eiken zijn beplant: hier loopt de Parkstraat. Aan de noordzjde wordt het grasveld afgesloten door een gecementeerde muur van vele tientallen meters lengte; hier is een klein poortje met twee bakstenen pijlers en ijzeren hek. Aan de oostzijde, in de richting van de watertoren, ligt een brede betonnen trap van zeven treden met dito zijkanten, leidend van/naar een terras daarboven, alwaar een betonnen rand in de vorm van een halve rechthoek uit het maaiveld oprijst. Het padenbeloop is grotendeels slingerend en voert door dicht struikgewas. Tussen begraafplaats en watertoren loopt een holle weg. De paden zijn onverhard en hebben een aantal malen randen van baksteen, al dan niet gecementeerd, soms zijn misbaksels en ratels verwerkt, ook sintels. De ongecementeerde bakstenen zijn gestapeld, in verband gelegd en een enkele keer in kepermotief geplaatst (nabij de Heilig Hartheuvel). Reliëf dient zich aan bij de Heilig Hartheuvel en bij de watertoren. Belangwekkende beplanting bestaat o.m. uit acacia, conifeer en cypres (bij de Heilig Hartheuvel), linde (langs de laan ten oosten van de Heilig Hartheuvel) en Italiaanse populier (nabij de watertoren).

Waardering complexonderdeel 9

De kloostertuin van het klooster St. Michaël vertegenwoordigt algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de hechte functionele, historische en visuele relatie van klooster en kloostertuin;

- de betekenis voor de geschiedenis van de tuinkunst;

- de zeldzaamheid binnen het scala van religieus erfgoed in ons land;

- de gaafheid van aanleg, beplanting en compositie;

- de religieuze en historische belevingswaarden die erin besloten liggen;

- de cultuurhistorische betekenis als opmerkelijke proeve van een klooster(aanleg) uit de periode van de Kulturkampf;

- de mate van oorspronkelijkheid, rijkdom, zeldzaamheid en variëteit van de verschillende religieuze elementen en artefacten van de kloostertuin alsook de onderlinge betrokkenheid van deze elementen en artefacten. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 10

Het noordelijk deel van de kloostertuin bevat een plantsoen in de vorm van een skischans, de HEILIG HARTHEUVEL. Op het hoogste punt van de helling staat een stenen HEILIG HARTBEELD op een hoge met terrasjes ingedeelde, naar boven toe versmallende sokkel van kunstmatige rotsen, een samenstelsel van onder meer gecementeerde baksteen, ratels en sintels. Het Heilig Hartbeeld is wit geschilderd en staat op een bol met in de voorzijde een reliëf van een met drie grote spijkers doorstoken doornenkroon. Christus staat in orante-houding. Aan de zij- en achterkant is het hoogste punt van de Heilig Hartheuvel door een concentrisch pad ontsloten. De paden nabij de Heilig Hartheuvel zijn onverhard, soms met gras begroeid, de randen herhaaldelijk bezet met kniehoge gecementeerde (keer)muurtjes in baksteen, soms in wild verband gestapeld, danweer in keperpatroon. In dit deel van de kloostertuin slingert het padenpatroon. De helling is beplant met motieven als een Latijns Kruis, geschoren hagen en perken met geheel boven een driehoekig perk met in het midden vormsnoei in de vorm van een bol, symbool voor het Alziend Oog. Aan de voet van de helling een door buxushagen omgeven gazon. Langs de hellingflanken staan negen coniferen die in terrassen, in de glooiing van de helling zijn geplant. Aan de bovenhelft van de helling hebben deze coniferen een flankerende aanplant van cypres. De Heilig Hartheuvel bezit een op Duitse voorbeelden geïnspireerde vormgeving. Aan de westzijde van de Heilig Hartheuvel bevindt zich een steile bakstenen trap.

Waardering complexonderdeel 10

De Heilig Hartheuvel met beeld van het Heilig Hart en bijbehorende beplanting in de vorm van borders en perken bezit algemeen belang wegens:

- de gave staat;

- de hoge mate van zeldzaamheid;

- de verbondenheid met aard en aanleg van de kloostertuin;

- religieus-historische belevingswaarden en zeggingskracht;

- de stilistische betrokkenheid op Duitsland, het vaderland van de voor de Kulturkampf gevluchte Missionarissen. (Datum (09-08-2004)

Mariagrot. Foto: mei 2012

Interieur Mariagrot. Foto: mei 2012

Omschrijving complexonderdeel 11

Door mensenhand vervaardigde LOURDESGROT uit 1922, door soldaten uit de Eerste Wereldoorlog die in Steyl revalideerden. In een nis hoog in de grot staat het beeld van Maria, op het maaiveld staat aan de voorzijde van de grot het beeld van Bernadette de Soubirous. De grot is opgebouwd uit onder meer sintels, cement en (bak)steen.

Waardering complexonderdeel 11

De Lourdesgrot met beelden van Maria en Bernadette bezit algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de verbondenheid met aard en aanleg van de kloostertuin;

- de religieus-historische belevingswaarden en zeggingskracht;

- de gave staat. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 12

Even ten noorden van de Lourdesgrot staat op een verheffing in de kloostertuin een HOUTEN PRIEELTJE. Het optrekje heeft een rechthoekige plattegrond en is aan de (lange) voorzijde geheel open, de overige wanden hebben een borstwering met daarboven een indeling van boomtakken en wel zodanig, dat weer en wind er dwars door heen kunnen spelen. De vloer is van beton. Het flauw hellende zadeldak, geschraagd door een middenstijl met windverband en twee eenzijdig geschoorde zijstijlen aan de korte kanten van het prieeltje, is gedekt met rode Oud-hollandse dakpannen. Tegen de drie gesloten zijden staan vaste banken opgesteld; de banken zijn opgebouwd uit latten. Het prieeltje dateert, naar schatting, uit ongeveer 1900. Volgens de overlevering verbleef Arnoldus Janssen (1837-1909)hier graag.

Waardering complexonderdeel 12

Het houten prieeltje even ten noorden van de Lourdesgrot bezit algemeen belang op basis van:

- de landelijke en rustieke verschijningsvorm;

- de primaire materiaalbehandeling;

- de eenvoudige opzet en constructie van niet tot nauwelijks bewerkt hout;

- de functionele en historische betrokkenheid op de kloostertuin en het klooster St. Michaël. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 13

De BEGRAAFPLAATS van het Missiehuis is tussen 1887 en 1895 aangelegd en ligt in het noorden van de kloostertuin. Het ontwerp is van pater Gerard Rademan, bisschop Haffner van Mainz wijdde de begraafplaats op 25 juli 1895 in. De plattegrond van de begraafplaats is rechthoekig. De begraafplaats loopt naar de zijkanten op en is geheel ommuurd. In de aanleg van de begraafplaats valt Italiaanse invloed te herkennen in de aanplant van cypresachtige boomvormen langs het pad en in de opbouw met terrassen. De toegang tot de begraafplaats bestaat uit twee bakstenen pijlers van waaruit zich een centraal middenpad uitstrekt. Beide pijlers bevatten een ingemetselde gedenksteen en worden worden bekroond met een beeld van een knielende engel. Het middenpad voert naar de kerkhofkapel. De verhoogd geplaatste kerkhofkapel is over bakstenen trappen en via terrassen bereikbaar. De neogotische kerkhofkapel telt een bouwlaag onder een zadeldak met leien. De baksteen van deze kapel is voorzien van een bruine pleisterlaag. Aan de voorzijde bevindt zich een spitsboogvormige toegang met een dubbele smeedijzeren deur voorzien van traliewerk. Het spitsboogvormig bovenlicht heeft decoratief smeedijzerwerk. De onderzijde van het bovenlicht bevat de tekst "SELIG SIND DIE IM HERRN STERBEN". In de zijwanden van de kapel zijn een spitsboogvormig glas-in-lood venster en een steunbeer geplaatst.  Het interieur van de kapel wordt overkluisd met kruisribgewelven die rusten op consoles in de zijwanden. Tegen de achterwand van de kapel werd omstreeks 1975 een mozaïek van de Verrezen Christus aangebracht, naar een ontwerp van missiezuster Serviane. De stichter van het Steyler Missiehuis Arnoldus Janssen werd hier in 1909 begraven, maar later, na zijn zaligverklaring op 19 oktober 1975, werd het stoffelijk overschot bijgezet in een boven de vloer geplaatste tombe in de benedenkerk van het Missiehuis St. Michaël.  De ommuring van de begraafplaats dateert uit 1887. Langs de lange zijden van de muur bevinden zich de eerste tien kruiswegstaties, terwijl de vier laatste staties twee aan twee in twee speciale kapellen rechts en links van het middenpad staan opgesteld. De vier kapellen zijn met mozaïeken gedecoreerd. In de eerste tien kruiswegstaties zijn reliëfvoorstellingen aangebracht. In de kapellen zijn ceramische plastieken geplaatst.  De graven zijn met een lage rand van kunststeen afgezet en dragen een eenvoudig ijzeren kruis met de naam en levensdata van de overledene.

Waardering complexonderdeel 13

De begraafplaats van het Missiehuis St. Michaël in de kloostertuin is van algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de funerair-historische betekenis;

- de continuïteit van de oorspronkelijke functie;

- de zeldzaamheid van de uniforme en sobere aanleg;

- de gaafheid van de uniforme en sobere aanleg;

- de Italiaanse invloed in aanleg, beplanting en compositie;

- de religieus-historische belevingswaarden alsmede de herinneringswaarden die in en rond de begraafplaats besloten liggen. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 14

De WATERTOREN uit 1909 in het oostelijke deel van de kloostertuin behoort bij het Missieklooster van de Congregatie van het Goddelijk Woord, SVD (missionarissen van Steyl)en is een ontwerp van architect P.M. Scholl. De vrijstaande, taps toelopende watertoren op ronde grondslag heeft een bakstenen romp met een gepleisterd breder waterreservoir aan de bovenzijde. De hoogte van de toren bedraagt ruim 32 meter. De segmentboogvormige toegangsdeur heeft een hardstenen dorpel. De torenwand bevat enkele smalle segmentboogvormige vensteropeningen; halverwege de schacht van de toren is een omlopende waterlijst aangebracht. Bovenaan de toren kraagt het waterreservoir uit tot een diameter van circa vijf meter; het reservoir heeft enkele rechthoekige vensters en een plat dak. Op het platte dak staat een ajour metalen kruis, zeer fragiel en met tuikabels bevestigd. Het interieur bevat onder meer een smalle gietijzeren trap en een groot metalen watervat in het reservoir.
 

Waardering complexonderdeel 14

De watertoren in de kloostertuin van het Missieklooster van de Congregatie van het Goddelijk Woord, SVD (missionarissen van Steyl) is van algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de industrieel-archeologische waarde;

- de gaafheid van het object (extern en intern).

- de feitelijke, historische en symbolische betekenis met betrekking tot de zelfstandigheid van het klooster;

- de landschappelijke en visuele markeringswaarde voor Steyl en omstreken. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 15

In het noordwestelijk deel van de kloostertuin staat, tegenover de hoofdingang van het Missiehuis, op een hoog voetstuk een BEELD VAN CHRISTUS ALS GOEDE HERDER. Christus is ten voeten uit weergegeven, draagt op de linkerschouder een lam en houdt in de rechterhand een staf. Het beeld dateert uit omstreeks 1900. Het voetstuk is opgebouwd uit kunstmatige, gecementeerde rotsblokken en staat middenin een ovale vijver met stenen rand. Achter het beeld vormt een hoge, brede haag een coulisse. Een amandelvormige buxushaag omvat vijver, groene coulisse en een ijzeren lantaarnpaal in de oostelijke punt.

Waardering complexonderdeel 15

Het beeld van Christus als Goede Herder op voetstuk, met buxushaag, coulisse, ovale vijver en ijzeren lantaarnpaal bezit algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de gaafheid;

- de verbondenheid met de aard en aanleg van de kloostertuin;

- de symbolische en religieuze betekenis voor de missiewerkzaamheden. (Datum: 09-08-2004)

Omschrijving complexonderdeel 16

De HOUTEN DROOGLOOP of loods, nu in gebruik als overdekte parkeerplaats en stalling (uit omstreeks 1905) vertoont een rechthoekige plattegrond waarvan 7,5 vak open is en het overige gedeelte gesloten uitgevoerd. De loods grenst en staat parallel aan de Parkstraat; aan deze zijde vertoont de rode, bakstenen in kruisverband gemetselde en met beertjes gelede gevel sporen van oorlogsschade. De totale lengte van het object bedraagt circa 60 meter. Het lessenaarsdak wordt gesteund door geschoorde houten standvinken. Aan de zuidzijde is het lessenaarsdak afgezet met ajour houtwerk; houten dakbeschot.

Waardering complexonderdeel 16

De houten droogloop bezit algemeen belang wegens:

- de ouderdom;

- de architectuurhistorische betekenis: het ajour houtwerk vertoont kenmerken van de Chaletstijl;

- de functionele en historische betrokkenheid op het klooster(complex);

- de bouwhistorische waarde. (Datum: 09-08-2004)

Orgel

1888   Späth, Ennetach

1930   Klais, Bonn

2004   Coenen-Wilbrand, Ubach Palenberg

Hauptwerk                         C-a'"

• Nachthorngedackt     16'
• Praestant                   8'
• Offenflöte                   8'
• Salicional                    8'
• Zartflöte                     8'
• Octave                       4'
• Hohlflöte                    4'
• Nasat                         2 2/3'
• Flautino                      2'
• Mixtur                         4 f.
• Krummhorn                 8'
• Trompete                    8'

Schwellwerk                        C-a'"

• Principal                     8'
• Rohrflöte                    8'
• Gamba                       8'
• Gemshorn                  8'
• Aeoline                      8'
• Geigenprincipal          4'
• Rohrgedackt              4'
• Querflöte                   4'
• Zartquinte                 2 2/3'
• Waldflöte                   2'
• Sesquialter                2 f.
• Cymbel
• Dulcian                      16'
• Oboe                          8'

Pedal                                   C-f'

• Contrabass                16'
• Subbas                       16'
• Salicetbass                 16'
• Zartbass                     16'
• Quintbass                   10 2/3'
• Principalbass               8'
• Flötenbass                  8'
• Chloralbass                 4'
• Gedacktbass               4'
• Pedalmixtur                 3 f.
• Posaune                      16'

Bron: Brochure Orgelfestival Limburg, 2005, Stichting SOL