HOME
ZOEKTIPS
LINKS en LITERATUUR
ORGELS
LAATSTE WIJZIGINGEN
OVER ONS
DONATIES


LAATST BIJGEWERKT OP 13-03-2024

O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen

Ga naar de site van de patroonheilige
 
Parochie/kerkgemeente: O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
Dekenaat/kerkverband: Gulpen
Soort gebouw: Parochiekerk
Plaats: Rijckholt
Gemeente: Eijsden-Margraten
 
Adres: Rijksweg 186
Postcode: 6247 AN Gronsveld
Coördinaten: x: 179325,283, y: 312296,718
 
Kunstenaar(s):
 
Huidig gebruik: R.K. Kerk

Foto: augustus 2005

Ruimtelijke context

De kerk ligt, komende uit de richting Gronsveld, direct rechts bij het binnenkomen van het dorp. Rechts van de kerk ligt een ommuurd kerkhof met opvallende, gelijkvormige grafstenen. 

Type

Lage, langgerekte eenbeukige kerk zonder toren met enkele zijkapellen, aangebouwd tegen een voormalig kloostergebouw, dat wel een kleine dakruiter heeft.

Bouwgeschiedenis

Het patersklooster

Nadat in 1880 de Franse regering enige anti-clericale wetten afkondigde, verlieten de religieuzen in grote getale dat land. Zo streek er ook een groep Franse Dominicanen, die aanvankelijk vanuit Lyon in Zwitserland hun toevlucht hadden gezocht, in Rijckholt neer. De toenmalige provinciaal Marie Ambroise Potton kocht er in 1882 van de familie Van den Boorn uit Gronsveld een stuk grond van 1 ha. 75 a., genaamd de Bongaerdsweide en liet er door aannemer Meijers uit Maastricht voor een bedrag van ruim f.28.000,-- een eenvoudig klooster met kapel op bouwen. Het klooster werd de jaren daarna verder uitgebreid.

De eerste paters en broeders werden door de inwoners van Rijckholt met veel enthousiasme ontvangen. De bouw van de kapel had voor de Rijckoltenaren het voordeel dat zij voor het bezoeken van de H. Mis niet meer elke dag naar Gronsveld hoefden te lopen. De kapel bestond destijds uit twee gedeelten. In het midden stond een triomfboog met een ijzeren hek, waarachter een gordijn hing dat tijdens de H. Mis werd geopend.. De paters en broeders zaten in het voorste gedeelte op het priesterkoor en de bewoners van Rijckholt in het achterste gedeelte van de kapel. In het voorste gedeelte stond ook het orgel.

Het klooster in Rijckholt was het “studium generale” van de Dominicaanse provincie van Lyon. De novicen (kloosterlingen tijdens proeftijd) werden er gedurende zeven jaar door eminente geleerden onderwezen in onder meer filosofie en theologie. In 1886 werd er op de hoek van de Rijksweg en de Kasteelstraat een losstaand gebouw opgericht. In dit gebouw werd de “Ecole apostolique” gevestigd. Op deze school gaven enkele Franse paters les aan de jongens van het dorp en omgeving die geïnteresseerd waren in het religieuze leven. Pater Loyens uit Mesch was de eerste leerling. Deze school werd in 1900 weer opgeheven. Het klooster had ook zijn invloed en aantrekkingskracht op de jeugd van Rijckholt en omgeving. Uit Rijckholt en Gronsveld deden een viertal jonge mannen (Romualdus Gilissen, Pierre Joskin, Aegidius Joskin en Aimo Macheels) als pater en eveneens een viertal als broeder (Gundisalvus Gilissen, Gerardus Schrijnemaekers, Pierre Marie Dupont en Marie Bernard Gorissen) hun intrede in de orde van de Franse Dominicanen.

In 1894, ruim 10 jaar na hun komst, was de situatie in Frankrijk dusdanig verbeterd dat men terug zou kunnen keren. Men koos er echter voor om de studenten en hun professoren over te brengen naar Sherman park bij New York in de Verenigde Saten, zodat de jonge mannen hun militaire dienstplicht niet hoefden te vervullen. In het klooster bleven slechts enkele paters en broeders achter.

Het Amerikaans avontuur duurde echter niet lang en na zes jaar keerden zij terug naar hun vaderland. In 1903 kwam in Frankrijk weer een nieuwe golf van anti-cleracisme opzetten en kwamen de Dominicanen met hun studenten weer naar Rijckholt. Sindsdien beleefde het studiehuis zijn hoogste bloei, het klooster groeide uit tot een liturgisch en wetenschappelijk centrum.

In hetzelfde jaar werd de kapel uitgebreid voor de Rijckholtenaren. Tien jaar later in 1913 brandde voor het eerst elektrisch licht op het koor. In 1921 werden de twee zijbeuken aangebouwd. Het interieur van de kerk is altijd zeer bescheiden geweest. De in 1927  aangebrachte schilderingen boven het altaar zijn van de hand van pater Sertillanges, een wereldberoemd wijsgeer. Hij was naar Rijckholt verbannen vanwege zijn uitspraken over de tijdens de Eerste Wereldoorlog op handen zijnde vredesonderhandelingen. De schilderingen zijn reproducties van schilderijen van de Italiaanse dominicaan Fra Angelico (1371 – 1455).

Het contact tussen de Franse kloosterlingen en de dorpelingen was, vooral vanwege het taalprobleem, gering. Dit weerhield de kloosterlingen er echter niet van om gezinnen die in moeilijkheden verkeerden van etenswaren/kleren, die ze onder hun pijen verstopten,  te voorzien. Met de groete Broon

k was dat echter anders. Als de schutterij en de harmonie op Bronkdinsdag naar Rijckholt trokken om de paole te hoûwe, begon men bij het patersklooster. Zij werden op het kloosterplein met alle egards ontvangen en de wijn vloeide rijkelijk. Niet alleen de oudere paters, die als militair in de Eerste Wereldoorlog hadden gevochten, maar ook de jonge novicen gingen uit hun dak als zij de oude geweren mochten hanteren en enthousiast in de lucht mochten schieten. Nadat de harmonie naast het Wilhelmus ook de Marseillaise had gespeeld, werden de schutters door de kloosterlingen in stramme pas naar de Rijksweg begeleid.

Na de Eerste Wereldoorlog veranderde in Frankrijk de houding tegenover de religieuzen. Dit had tot gevolg dat in 1928 de novicen en in 1932 ook de fraters (studenten) het klooster in Rijckholt verlieten om zich definitief in Frankrijk te vestigen.

Van studiehuis werd het klooster een apostolaathuis. Er bleven slechts vier paters en een broeder achter om de kerk en het klooster te verzorgen. Naderhand zijn er nog enkele paters en broeders bijgekomen. Pogingen om het klooster te verkopen, lukten niet. Wél werden gedeelten van het klooster gedurende bepaalde perioden verhuurd. Van november 1942 tot augustus 1948 was er onder leiding van de broeders uit Maastricht een schippersinternaat en -school (75 tot 150 kinderen), genaamd St. Nicolaas,  gevestigd. In 1945 werden er daarnaast nog enkele maanden NSB-kinderen ondergebracht. In de jaren 1951 - 1967 verbleven er eerst gedemobiliseeerde KNIL-soldaten (128 personen) en later Ambonezen (136 – 187 personen) met hun gezinnen.

In 1953 is het klooster overgegaan naar de Nederlandse provincie van de Dominicanen. Pater L. Teeuwen werd overste. Op 11 maart 1956 werd Rijckholt een eigen rectoraat en werd de kloosterkapel een rectoraatskerk.

Overste en tevens rector L. Teeuwen liet de kerk grondig restaureren/moderniseren. De in het midden van de kerk staande triomfboog verdween, het priesterkoor werd verhoogd, de veelkleurig beschilderde muren werden effen grijs en er werden nieuwe kruiswegstaties van de hand van beeldhouwer Jacques Maris opgehangen.   

De paters trokken zich ook het lot van de Rijkcholtse jeugd aan. In 1953 werd de voormalige refter omgetoverd tot een gezellige lokaliteit voor de Rijckholtse jeugd: “de instuif”. De jongere jeugd kon er ’s middags allerlei spelletjes doen en de ouderen konden er ‘s avonds de laatste nieuwe plaatjes draaien en een dansje maken. De initiator was pater Terstegen. In zijn rol als toezichthouder ging hij erg ver. Wanneer hij bemerkte dat zich onder de jeugdigen een “koppeltje” vormde, vroeg hij hun om bij hem te komen biechten. Hij wist dan precies hoe de vlag er voor hing. De paters waren in die jaren met hun “instuif” hun tijd vooruit. De lokaliteit is tot op heden nog steeds in gebruik door de Rijckholtse jeugd.

Eind 1979 verlieten de Dominicanen definitief het klooster in Rijckholt. De kerk bleef aan het rectoraat en het klooster werd door de gemeente Gronsveld gekocht. Een klein gedeelte van het klooster werd daarna verbouwd tot woning van de rector, dagkapel en sacristie. Op de kerk en het jeugdlokaal na, werd de rest van het klooster afgebroken om plaats te maken voor woningbouw.          

Bron: Léon Olislagers, gepubliceerd in het periodiek van de heemkundevereniging GRUELES van Gronsveld en Rijckholt

Zie voor deze kerk als bedevaartskerk ook: http://www.meertens.knaw.nl/bol/fulltext_detail.php?id=1367

Exterieur

Rechterzijde met kerkhof. Foto: augustus 2005

Interieur

Zicht op het priesterkoor. Foto: augustus 2005

Zicht op de zangtribune. Foto: oktober 2006

Bron: Monumenten in Nederland: Limburg, Waanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist.

Orgel

Foto: augustus 2005

In 1929 plaatsten Gebr.Vermeulen (Weert) in deze kerk een bescheiden tweemanuaals orgel.

                Hoofdwerk                            Positief                                  Pedaal

                Montre 8’                            Gamba 8’                                Subbas 16’

                Fluit 8’                                 Bourdon 8’

                Fugara 4’                            Quint 2 2/3’

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht).

O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen