Stefanus

Foto: Luc Jakobs, mei 2006

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Westtoren van kolenzandsteen en keien, XII, en met een tufstenen bovenbouw, XIII. Schip en koor, gebouwd in 1901 en 1907 door C. Franssen met toepassing van vier hardstenen zuilen, XV der oude kerk. Twee barokke altaarretabels, XVIII. Romaanse doopvont, XII B. Twee biechtstoelen, 1730 en 1734. Preekstoel, 1705. Kerkbanken, XVII of XVIII. Houten beelden: Annatrits, XVIa (Maria XIX B7, H. Rochus, midden XVIII, twee adoranten, midden XVIII. Vijf grafkruisen op het kerkhof, XVII- 1737, alsmede een kruis en een grafmonumentje. Eikenhouten klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van een anonieme gieter, 1380, diam. 85 cm en twee klokken van J. Sulris, 1524, diam. resp. 104 cm en 128 cm. In angelustorentje een klok van een anonieme gieter, 1450?, diam. 35 cm. Mechanisch torenuurwerk, B. Eijsbouts, 1926, voorzien van elektrische opwinding. (Datum: 20-04-1971)

Ruimtelijke context

De kerk wordt omgeven door een ommuurd kerkhof

Type

Driebeukige pseudobasicale kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een toren met ingesnoerde spits.

Bouwgeschiedenis

De romaanse toren verrees rond 1100 in Maaskeien en kolenzandsteen. Waarschijnlijk in de 14 eeuw vond er een verhoging plaats in tufsteen en mergel. De middeleeuwse kerk is in fasen vernieuwd. Het priesterkoor en transept kwamen in 1901 tot stand naar een ontwerp van C. Franssen. In 1907 volgde het pseudobasicale schip. De oorlogsschade aan de toren is in 1948-'49 hersteld o.l.v. architectenbureau P. Cuypers jr.

De kerk van Heel heeft relatief weinig te lijden gehad van oorlogsschade. Bron: De verwoeste kerken van Limburg / A. van Rijswijck, pr. - 1946

Exterieur

 Foto: Luc Jakobs, mei 2006

De hele kerk is met mergelsteen bekleed. In de toren hangen twee klokken, een uit 1380 en een uit 1524 van Joris Sulris. In de muur van het kerkhof zijn vijf grafkruisen uit de 17e en 18e eeuw ingemetseld. Op het kerkhof zijn meer oude graftekens te vinden.

Interieur

Van de oude kerk zijn in het interieur vier 15e-eeuwse hardstenen zuilen met maaskapitelen bewaard gebleven. Tot de inventaris behoren een hardstenen romaans doopvont uit het einde van de 12e eeuw, een Sint-Anna-te-drieën uit het begin van de 16e eeuw een preekstoel uit 1705 en twee biechtstoelen uit 1730 en 1734. De meeste glas-in-loodramen komen uit het atelier van F. Nicolas. Max Weiss maakte eveneens een raam voor deze kerk.

Bron: Monumenten in Nederland: Limburg, Waanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist.

Orgel

Blijkens het “Aardrijkskundig woordenboek” van van der Aa was deze kerk in 1844 “van een orgel voorzien”; volgens de “Dispositie-verzameling” van Broekhuyzen (medio 19^e eeuw) een eenmanuaals orgel met aangehangen pedaal; in 1928 plaatsten de Gebr.Vermeulen (Weert) een nieuw tweemanuaals orgel (dat in 1944 geen schade opliep).

               Hoofdwerk                            Positief                                  Pedaal

                Prestant 8’                            Gamba 8’                             Subbas 16’

                Bourdon 8’                            Fluit harm. 8’                       Octaafbas 8’

                Octaaf 4’                                Holpijp 8’                            Gedektbas 8’

                Roerfluit 4’                             Prestant 4’

                Octaaf 2’                               Quint 2 2/3’

                Mixtuur II-III                         Piccolo 2’

                Trompet 8’                            Clarinet 8’

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht).