Klooster Zusters H.Carolus Borromeus (Onder de Bogen).
Soort gebouw: | Klooster |
Plaats: | Maastricht |
Gemeente: | Maastricht |
Adres: | Sint Servaasklooster 10 en bij 14 |
Postcode: | 6211 TE |
Coördinaten: | x: 175995, y: 317660 |
Rijksmonumentennummer: | 506870 code 6211TE-00010-01en 506872 code 6211TE-00014-02 |
Kadastrale gegevens: | Maastricht B/4701 |
Kunstenaar(s): | |
Foto: mei 2006
Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Nummer 506872
Inleiding
Driebeukige neo-gothische KLOOSTERKERK, in 1899-1900 gebouwd dooraannemer J. Reggers, naar een ontwerp van architect Johannes Kayser en in opdracht van de Zusters Onder de Bogen. De kerk (gebouw G) is gesitueerd op de binnenhof van het klooster, dwars op de zgn. Vincentiuszaal (gebouw H). Voor de bouw van deze kloosterkerk moest een deel van de dertiende eeuwse stadsmuur worden afgebroken. Het interieur van de kapel werd in de zestiger jaren versoberd. De aanbouwen aan de noorderbeuk zijn uitgesloten van bescherming.
Omschrijving
Kloosterkerk op kruisvormige plattegrond, met vijfhoekige absis, transeptarmen met vlakke beëindigingen en uitgebouwde kapellen aan de westzijde. Het geheel is opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. Schip met vier traveeën, onderling gescheiden door zich verjongende steunberen met hardstenen afdekking. Elke travee bezit in de lichtbeuk een gekoppeld spitsboogvormig drielichtsvenster in een keperboogvormige lijst van lichter getinte baksteen, in de zijbeuk gekoppelde, spitsboogvormige tweelichtsvensters met een lichtrode bakstenen lijst. In de gevels van de transeptarmen is een gekoppeld, symmetrisch vijflichtsvenster geplaatst. Gecombineerde blok- en muizetanddecoraties onder de gootlijst. Hardstenen dorpels en dorpellijsten.
Foto: Sander van Daal, januari 2012
De kloosterkerk wordt gedekt door zadel-, schild- en lessenaarsdaken met leien. Nokpiroenen. Zes kleine dakkapellen met smeedijzeren spitsen.
In het rijke INTERIEUR zijn onder meer van belang: de tien zwartmarmeren zuilen; scheiwanden met triforia en lichtbeuk waarbij de spitsbogen en vensters afwisselend met rode en gele baksteen omlijst zijn; de glas-in-lood-ramen en de altaarretabels.
Waardering
De kloosterkerk is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. Het gebouw beschikt vanwege de neo-gothische bouwstijl, de betrokkenheid van architect Johannes Kayser, de esthetiek en het rijkgeornamenteerde interieur over streekgebonden architectuurhistorische kwaliteiten.
De kerk bevindt zich, als onvervreemdbaar deel van het kloostercomplex van de Zusters Onder de Bogen, in het beschermde stadsgezicht Maastricht en is door haar situering op de locatie van de voormalig dertiende eeuwse stadswal ten zeerste verbonden met de uitbreiding van de stad. De kerk beschikt bovendien over een hoge mate van architectonische gaafheid en redelijke mate van architectuurhistorische zeldzaamheid.
Orgel
Tweemanuaals orgel, gebouwd in 1926 door Vermeulen (Weert) ter vervanging van een ouder instru-ment van Pereboom & Leijser (1869)
Hoofdwerk Zwelwerk Pedaal
Bourdon 16’ Bourdon 8’ Subbas 16’
Prestant 8’ Viola da Gamba 8’ Octaaf 8’
Holpijp 8’ Flûte harm. 8’
Salicionaal 8’ Voix celeste 8’
Fugara 4’ Roerfluit 4’
Doublette II Piccolo 2’
Trompet harm. 8’ Basson-hobo 8’
Bron : G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)
Nummer 506870
Inleiding
KLOOSTERONDERDEEL, bestaande uit een noviciaatshuis uit 1909-1910 van architect/aannemer J.Limpens, de gewelven plus voorgevel van de dertiende eeuwse hoge leenzaal en het restant van het proosdijgebouw uit 1682, dat tegelijkertijd met de bouw van het noviciaat verhoogd werd.
Het geheel wordt aangeduid als gebouw L en H van het kloostercomplex van de Zusters Onder de Bogen.
Foto: mei 2006
Het carré-vormige, neo-gotische noviciaatshuis is onmiddellijk ten noorden van de bogen over het St.Servaasklooster gebouwd. Hierin zijn de gewelven en de voorgevel van de hoge leenzaal geïntegreerd. Deze gotische leenzaal bevindt zich in de oksel van de bogen en de voorgevel van het noviciaatshuis. Dwars tegen de zuidelijke vleugel van het noviciaat aan de kloosterhofzijde - met Caeciliazalen en Elisabethzolder - bevindt zich het tijdens de bouw van het noviciaatshuis opgehoogde zeventiende eeuwse proosdijgebouw in (neo-)renaissance stijl met onder meer de Vincentiuszaal. In de oksel van het noviciaat en Vincentiuszaal bevindt zich een traptoren met spits. De aanbouwen aan de westzijde van noviciaat en Vincentiuszaal zijn uitgesloten van bescherming.
Omschrijving
Kloosteronderdeel op carré-vormige plattegrond. Zadel- en schilddaken met leien, dakkapellen met pion.
Het noviciaatsgebouw aan het St.Servaasklooster heeft een bakstenen lijstgevel met vier vensterassen en een licht risalerend topgeveldeel met twee vensterassen. Een plint van kolenzandsteen, waarin souterrainvensters met hardstenen lijst. In de eerste bouwlaag hardstenen kruiskozijnen onder een segmentboogvormige drukboog met aanzet- en sluitstenen. De tweede bouwlaag heeft hardstenen kruiskozijnen in rondboogvormige omlijstingen van zandsteen, waarbij de boognissen met drie- en vierpastraceringen gevuld zijn. De derde bouwlaag heeft hardstenen kruiskozijnen en spitsboogvormige omlijstingen van zandsteen met drie- en vierpastraceringen.
De venstersdorpels zijn geïntegreerd in doorlopende waterlijsten.
Geprofileerde zandstenen gootlijst.
In het risalerende geveldeel bevindt zich tussen de vensters van de tweede bouwlaag een madonnabeeld onder een baldakijn. Een tweede topgevel met houten vakwerk bevindt zich achter de gevel van de hoge leenzaal. Beide topgevels zijn voorzien van een houten overstek met naald.
De zuidvleugel van het noviciaatshuis aan de kloosterhofzijde bestaat uit twee volumes: een vrijwel symmetrisch volume met zes vensterassen vanaf de traptoren tot aan de ingangpartij, vervolgens een naar voren gerooid volume met tuitgevel en twee vensterassen dat op de deels nog zichtbare gewelven van de dertiende eeuwse leenhof is gebouwd. Deze volumes zijn voorzien van dezelfde kruiskozijnen en spitsboogvensters als de voorgevel van het noviciaatshuis. Plint van kolenzandsteen met hardstenen lijst, drukbogen met aanzet- en sluitstenen, hardstenen dorpellijsten. Zandstenen gootconsoles.
De sobere, geheel bakstenen westgevel van het noviciaat heeft een risaliet van drie vensterassen en vijf vensterassen in een terugliggend geveldeel. Segment- en spitsboogvormige vensterlijsten met vulstukken, rechthoekige houten kruiskozijnen met zesruits roedeverdeling.
Hardstenen plint- en dorpellijsten.
De Vincentiuszaal heeft twee uit 1682 daterende bouwlagen, die in 1909-1910 werden opgehoogd met een derde laag en een tussen trapgevels verzonken zadeldak met leien, dakkapellen en zandstenen gootconsoles.
De dertiende eeuwse hoge leenzaal aan het St.Servaasklooster heeft een geheel natuurstenen voorgevel met twee vensterassen. De eerste bouwlaag heeft hardstenen kruiskozijnen. In de tweede bouwlaag twee spitsboogvensters met natuurstenen traceringen en geprofileerde lijsten.
Waardering
Het noviciaatshuis met leenzaal en proosdij is van grote cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke en typologische ontwikkeling. Het geheel is vanwege de bouwstijl, de esthetische kwaliteit, het bijzondere, streekgebonden materiaalgebruik, de ornamentiek en de bijzondere samenhang tussen exterieur en interieuronderdelen van grote architectuurhistorische waarde.
Het noviciaatshuis is verder een essentiëel onderdeel van het beschermd stadsgezicht Maastricht, is vanwege de situering verbonden met de ontwikkeling van de stad en is van grote betekenis voor het aanzien van de binnenstad. Het noviciaat beschikt over een hoge mate van architectonische gaafheid en is van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving. Bovendien is het gebouw architectuurhistorisch, typologisch en functioneel bovenregionaal zeldzaam te noemen.
Datum: 11-02-1997
Atelier J.W. Ramakers & Zonen maakten voor het klooster:
1900 Tombe hoofdaltaar met parketvloer
1904 Retabel hoofdaltaar verguld koper
1904 Biechtstoelen
1904 Kerkbanken
1904 communiebanken
1906 Maria-altaar
1906? H. Hartaltaar
1909 Mariabeeld (Maria-altaar)