HOME
ZOEKTIPS
LINKS en LITERATUUR
ORGELS
LAATSTE WIJZIGINGEN
OVER ONS
DONATIES


LAATST BIJGEWERKT OP 02-12-2024

Antonius van Padua (voormalig)

Ga naar de site van de patroonheilige
 
Parochie/kerkgemeente: H. Antonius van Padua
Dekenaat/kerkverband: Maastricht
Soort gebouw: Voormalige parochiekerk
Plaats: Nazareth
Gemeente: Maastricht
 
Adres: Kast. Schaloenstraat
Postcode: 6222 TN
 
Kadastrale gegevens: Maastricht G 4075
Bouwpastoor/bouwpredikant: J.C.Th. Pex OFM
 
Architect(en):
 
Kunstenaar(s):
 
Huidig gebruik: In december 2007 buiten gebruik gesteld en inmiddels gesloopt

 Situatie in 2002

Na de sloop. Foto: november 2009

Foto: Sander van Daal, september 2011

De tekst heeft betrekking op de kerk, zoals die er 2002 stond. Inmiddels is de kerk gesloopt.

Ruimtelijke context

De Antoniuskerk ligt centraal op een door straten omgeven perceel in een stijlzuivere wederopbouwwijk. De kerktoren fungeert als landmark. Tegenover de kerk staan winkelpanden, die, doordat zij particulier zijn gebouwd, qua stijl niet overeenkomen met de rest van de uniform gebouwde wijk.

Type

Georiënteerde, als betonskeletbouw uitgevoerde bakstenen hallenkerk op rechthoekig grondplan. Tegen de noordgevel staat een zijbeuk. De kerk wordt geflankeerd door een campanile en een zeshoekige doopkapel. De banken zijn axiaal opgesteld.

Bouwgeschiedenis

Noodkerk

In de 18de eeuw lag in het kerkdorp Limmel behalve de kasteeltjes ‘Bethlehem’ en ‘Jeruzalem’ ook een pachthoeve genaamd ‘Nazareth’. Deze hoeve verdween weliswaar van de aardbodem, maar de benaming Nazareth bleef in stand, ditmaal voor een groepje huizen. In 1904 bouwden uit Frankrijk uitgeweken zusters ‘Dochters van het Mensgeworden Woord’ een klooster annex pensionaat bij Limmel en noemden dit Nazareth. Na de Tweede Wereldoorlog werd ook Maastricht flink uitgebreid. Het Heugemer- en Wyckerveld verloren hun agrarische bestemming en werden woonwijken. Dit geschiedde ook met het Geusselterveld, waar de woonwijk Nazareth verrees. In 1952 en 1953 werden er 860 woningwetwoningen gebouwd door woningvereniging Sint-Matthias. De wijk Nazareth is één van de weinige wijken en in Maastricht de enige, die in één keer werd gerealiseerd. In 1952 vestigden de franciscanen zich in Nazareth. Pater Armandus Pex kreeg de opdracht een kerk met klooster te bouwen. Op 23 mei werd het rectoraat Sint-Antonius van Padua door Mgr. Lemmens opgericht. Pater Armandus was toen al maanden bezig met geld inzamelen. Hij hield bedelpreken in alle franciscanenkerken in Nederland. In 1953 werd met gratis afgestaan materiaal van Staatsmijnen en de ENCI een eenvoudige noodkerk gebouwd, die op 10 oktober 1953 in gebruik genomen werd. De Maastrichtse architect H.F.M. van Groenendael maakte het ontwerp. De noodkerk werd uitgevoerd door Bouw en Betonbedrijf Bartels voor 23.827 gulden. De noodkerk staat op een grasveld achter de huidige kerk en is thans als buurthuis in gebruik. Het is een rechthoekig witgesausd gebouw onder een zadeldak.

Huidige kerk

Pater Pex en zijn kerkbestuur waren druk doende om de bouw van een nieuwe kerk te financieren. Onder andere door het organiseren van een loterij. Men maakte echter ook gebruik van de M5-aktie. Pater Pex had met Van Groenendael al studiereizen gemaakt, o.a. naar Zwitserland om inspiratie op te doen voor de nieuwe kerk. Beide zweefde een centraalbouw voor ogen, maar dat was niet haalbaar. Van Groenendael ontwierp vervolgens een zaalkerk op rechthoekig grondplan. De kerk werd na aanbesteding gegund aan de firma Bouw en Betonbedrijf Bartels. Met de bouw werd op 22 september 1959 een begin gemaakt. Op 7 maart 1960 legde Mgr. Moors bij drie in aanbouw zijnde kerken, H. Familie-Wyckerveld, H. Christoforus-Caberg en H. Antonius van Padua-Nazareth, de eerste steen of zette hij de eerste spade in de grond. Deken Jenneskens zegende de kerk op 25 maart 1961 in. Bisschop Moors consacreerde de kerk op 5 juni van dat jaar. In 1998 verschenen berichten in de pers dat de Antoniuskerk plaats zou moeten maken voor een supermarkt. De toren zou als landschapsbaken behouden blijven. Anno 2003 bestaan er plannen om eventueel een kleine kerk in Nazareth te bouwen, waarna de huidige kerk een andere bestemming zou krijgen, dan wel gesloopt wordt.

In december 2007 werd de kerk buiten gebruik gesteld. Inmiddels is de kerk gesloopt. Alleen de toren en de doopkapel staan anno 2009 nog overeind.

 

Doopkapel en toren. Foto: november 2009

De doopkapel na gereedkomen. Foto: Math Louvenberg en Angélique Goffin, 2019

Exterieur

De Antoniuskerk is een rechthoekige hallenkerk. Het betonskelet is zowel inwendig als uitwendig in het zicht gelaten. De buitenmuren zijn opgevuld met baksteen in wild verband. Midden in de voorgevel staat een risaliet. Deze bevat de dubbele hoofdingangdeuren, alsmede twee lagere zij-ingangen. Boven de deuren is tussen het betonnen frame een baksteenreliëf geplaatst, dat doorloopt tot aan de dakrand. Het risaliet wordt geflankeerd door twee rechthoekige raampartijen die met maaswerk van vierkante en rechthoekige betonnen claustra’s zijn gevuld. De overige ramen in de kerk zijn op dezelfde wijze geconstrueerd. De betonnen dakrand rust op een reeks betonnen muurpijlers die gevels geleden. De kerk heeft een met bitumen bekleed plat dak. De zijgevels van kerk en priesterkoor zijn van grote vensterpartijen voorzien. De achtergevels van het schip en het inspringende en rechtgesloten koor zijn blind. Centraal staat ook hier een risaliet met baksteenornamentiek in de vorm van kruisjes en vogels. Tegen de noordgevel van de kerk staat een in baksteen opgetrokken vensterloze zijbeuk. Ter hoogte van de voorgevel loopt vanuit deze zijbeuk een gangetje naar de doopkapel. Tevens vormt de zijbeuk de verbinding met de sacristie en pastorie. De doopkapel staat op een zeshoekig grondplan en heeft een lage zeshoekige spits. De opbouw is analoog aan die van de kerk: betonskelet met een invulling van baksteen en claustra’s. Rechts van de voorgevel staat de opengewerkte, slanke campanile, die enkel door een gangetje met de kerk verbonden is. De klokkenverdieping springt iets in. Op de toren staat een kruis.

Interieur

Zicht op het priesterkoor

Zicht op de zangtribune

Via de hoofdingang betreedt men het voorportaal van de kerk dat door een glaswand van de kerk is afgescheiden. Houten met glas voorziene deuren geven toegang tot het schip. Boven het portaal ligt de zangtribune, die de hele breedte van de kerk inneemt. Het portaal wordt geflankeerd door twee rechthoekige devotiekapellen. Deuren geven toegang tot de gangetjes die naar de toren en de doopkapel leiden. Het betonskelet is deels ingevuld met dezelfde gele baksteen die voor de buitenmuren verwerkt is. Het bovendeel van het opgaande muurwerk is uitgevoerd in cementblokken. De claustra’s zijn met glas-in-lood in diverse kleuren dichtgezet, waardoor een fraai kleurenspectrum ontstaat. De kerkvloeren zijn voorzien van Noorse leitegels. Het vlakke plafond is vervaardigd uit betonnen troggewelfjes van kwaaitaalelementen. De doopkapel ligt echter – om symbolisch af te dalen in het doopwater – twee treden lager. De doopvont staat midden in de kapel in het centrum van een zespuntige ster, die in de travertijnen vloer is  verwerkt. Vanuit het portaal loopt een middenpad tussen vier axiaal opgestelde bankenrijen naar het koor. Twaalf vierkante betonnen pijlers schragen de dakconstructie en verdelen de kerk in drie even hoge ‘schepen’, zodat men spreken kan van een hallenkerk. Links bevindt zich de lage zijbeuk, waarin de houten biechtstoelen opgesteld zijn. Het priesterkoor met het tabernakel en de offertafel is vanuit de gehele kerk goed zichtbaar. Het priesterkoor, dat zijn communiebank nog heeft, is belegd met platen Siciliaans marmer. Het koor is even breed als het middendeel van het schip. Het verheft zich zes treden boven het vloerniveau van het schip. Het sacramentsaltaar staat wederom een trede hoger. Links en rechts van het priesterkoor staan zijaltaren.

(Bron: Dr A. Jacobs en Drs. A.A. Wiekart – Kerken na 1940. Inventarisatie en waardenstelling kerkelijke bouwkunst na 1940 –Roermond – Stichting Monumentenhuis Limburg, 2003).

Na de sloop van de kerk bleven slechts de toren en de aangepaste doopkapel over. De ramen in deze doopkapel werden, evenals de ramen in de voormalige kerk, ontworpen door Jerôme Goffin.

Foto: Math Louvenberg en Angélique Goffin, 2019

Orgel

Deze kerk beschikt over het door Pereboom & Leijser (Maastricht) in 1868 voor de toenmalige Minderbroederskerk te Maastricht gebouwde tweemanuaals orgel; bij de plaatsing in de huidige kerk werd het oorspronkelijk geheel als zwelwerk gebouwde orgel voorzien van een eigentijds front.

                                Grand’orgue                         Positif                                    Pédale

                               Bourdon 16’                         Bourdon 8’                           Soubasse 16’

                               Montre 8’                             Salicional 8’                           Flûte 8’

                               Bourdon 8’                           Mélophone 8’                        Bombarde 16’

                               Bilingua D 8’                         Flûte traverse 8’

                               Viola da Gamba 8’                 Prestant 4’

                               Euphone 8’                           Flûte 4’

                               Prestant 4’                            Basson-hautbois B/D 8’

                               Flûte 4’                                 

                               Doublette 2’

                               Fourniture III

                               Cornet D V

                               Trompette B/D 8’

Literatuur: Het historische orgel in Nederland, deel IX

Bron : G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht).

Het orgel is na sluiting aangekocht door de Petruskerk in Sittard met de bedoeling het al koororgel rechts voor op te bouwen. De plannen liggen anno 2020 echter stil. Bron: Jo Canten, Sittard.

Voorstellingen: vissen (de dopelingen die door de Grote Visser gevangen worden) en de naam van Jezus in Griekse letters; Tevens het opschrift: MATTH. 4.9; In de doopkapel.

Vieringaltaar, geaderd Saint-Anne-marmer, 1961. Op vier stipes ligt de mensa.

Sacramentsaltaar, travertijn, 1961. Op vier stipes ligt de mensa.

Zijaltaren, geaderd Saint-Anne-marmer, 1961. Rechthoekige stipes met daarop een mensa.

De doopvont is convex trechtervormig met afgeplatte zijden; Daarop ligt een gewelfd bekken en een concave voet; Midden op het bekken is een duif (de H. Geest voor die uit de hemel neerdaalt) gemonteerd; De duif heeft ivoren oogjes en op zijn rug zit een edelsteen.

Elke statie heeft vier tot zes gedrongen figuren in hoogreliëf; De staties werden eertijds gemaakt voor de seminariekapel van de franciscanen in Venray en hangen sedert 1977 in de Antoniuskerk.

Het is gemaakt van rood runderleer dat bekleed is met zes emaillen platen, met de afbeeldingen van een vis en een brood; Het tabernakel is afgezet met blauw-witgeaderde amatisten; Het tabernakel wordt bekroond door een kruis met daarop een corpus in lang gewaad.

Achthoekig zich naar beneden verjongend wijwatervat.

Eerste steen. Inscriptie: IK HEB MIJ DEZE TEMPEL ALS OFFERPLAATS UITGEKOZEN + 5 MAART 1960 2 KR-7-12; In het voorportaal.

 
 
 
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)
Antonius van Padua (voormalig)