Michaël (Abdijkerk)
Ga naar de site van de patroonheiligeGa naar site van het gebouw c.q. de parochie
Parochie/kerkgemeente: | Parochiefederatie Emmaüs |
Dekenaat/kerkverband: | Thorn |
Soort gebouw: | Parochiekerk |
Plaats: | Thorn |
Gemeente: | Maasgouw |
Adres: | Hoogstraat 5 |
Postcode: | 6017 AP |
Coördinaten: | x: 186835, y: 352465 |
Rijksmonumentennummer: | 35490 Code: 6017AP-00005-01 |
Kadastrale gegevens: | Thorn A 3905 |
Architect(en): | |
Kunstenaar(s): | |
Huidig gebruik: | R.K. Kerk |
Foto: Leo Van Loo, juli 2019
Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Stiftskerk. Gotische kruisbasiliek met krocht onder het koor, XIV; zijkapellen, een noordportaal en ten westen daarvan een archiefkamer en kapittelzaal, boven een lage gewelfde benedenruimte, XV. Westbouw XII, met twee ronde traptorens, van welke de zuidelijke evenals de gehele bovenbouw het resultaat is van een restauratie in 1860-'85. Zeer waardevol interieur met neoclassicistische stucbekleding. Kooraankleding in Lodewijk XVI stijl. Rijke inventaris o.a. hoofdaltaar, 1769; Renaissancealtaar 1624. Enige barokaltaren. Laatgotische calvarie. Laatgotisch Marianum. Grafmonument voor Clara Elisabeth van Manderscheidt-Blankenheim (gest. 1688). Doopvont XV. Communiebank, XVIII. Orgel XVIII. Fraaie Lodewijk XVI aankleding in het z.g. Dameskoor, toegankelijk door een rijke trappenopgang, Kerkkapmuur. (Datum: 19-07-1967).
Ruimtelijke context
De kerk ligt in het centrum van Thorn. Aan de westzijde ligt een fraai plein, de andere zijden zijn omgeven door een ommuurd kerkhof.
Type
Forse driebeukige kruiskerk met vijfzijdig gesloten koor en fors westwerk, deels romaans, deels gotisch.
Bouwgeschiedenis
De bouw van het westwerk is mogelijk al in de 10e eeuw begonnen, maar rond 1100 hervat in kolenzandsteen. Het romaanse oostkoor werd midden 13e eeuw vervangen door een mergelstenen koor met crypte in gotische stijl en in 1268 gewijd. In de 14e eeuw is het schip vernieuwd en ontstonden de dwarsbeuk en aan de noordzijde een koorknapenschool. Toen werd ook de crypte in mergelsteen vernieuwd, met nieuwe kruisribgewelven op achtzijdige zuilen met maaskapitelen. In de 15e eeuw werden de sacristie tegen de noordzijde van het koor gebouwd en tevens een aantal zijkapellen. In het zuidelijk nevenkoor werd een gewelf aangebracht, waardoor een verdieping ontstond, het zgn. abdissen- of vorstinnenkoor, gewijd in 1446. De archiefruimte met kapittelzaal aan de noordzijde daterrt uit 1485. De net- en stergewelven van schip, viering en noordtransept dateren uit het einde van de 15e eeuw. Omvangrijke vernieuwingen vonden plaats vanaf 1780. In 1814, na de perikelen van de Franse revolutie, waarbij het stift werd opgeheven, werd de kerk als parochiekerk ingericht. Het exterieur werd door P. Cuypers gerestaureerd in de jaren 1860-1885. Toen werden alle 18e-eeuwse venstertraceringen vervangen, kreeg het zuidelijk nevenkoor een groot venster en bouwde men op het westwerk een hoge, neogotische toren (1863-1872). De werd in 1944 gedeeltelijk verwoest, in 1949 hersteld en in 1955-'56 herbouwd. Een klok in de toren dateert uit 1495. Het kerkinterieur werd in 1971-'72 gerestaureerd. Het exterieur werd na de aardbeving van 1992 in 1994-'95 hersteld.
Exterieur
Foto: augustus 2006
Foto: augustus 2006
De driebeukige kruiskerk heeft een fors westwerk met flankerende ronde traptorens en een middentoren van twee geledingen met hoektorentjes en achtzijdige spits. De toren is uitgevoerd in baksteen en mergel. Zie verder bij bouwgeschiedenis.
Interieur
Zicht op het priesterkoor. Foto: augustus 2006
Zicht op de zangtribune. Foto: augustus 2006
Het interieur wordt voor een groot deel bepaald door de neoclassicistische vernieuwingen uit 1780-1788 van de Luikse architect François Duckers. De wanden zijn toen gewit en kregen neoclassicistische pilasters en lijsten. Het hoog- en kanunikkenkoor en het westelijke 'dameskoor' hebben weidse trapopeningen, balustraden en wandbekledingen van hout en stuc. Centraal in het westkoor staat het hoofdaltaar in Lodewijk XV-stijl, vervaardigd in 1769 voor de kartuizerkerk in Roermond en in 1796 naar hier verplaatst. De kerk heeft een zeer rijk kerkinventaris. (Zie ook bijzondere voorwerpen).
Bron: Monumenten in Nederland: Limburg - Wanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist
Orgel
In 1741 plaatste J.Fr. le Picard (Luik, B) in deze kerk een tweemanuaals orgel, voorzien van aange-hangen pedaal; met gebruikmaking van een ouder in de kerk aanwezig orgeltje werd het nieuwe orgel kort nadien uitgebreid met een 3e werk (discant Récit); een voorgenomen uitbreiding met een 4e werk door Beerens (Weert) in 1778 werd niet gerealiseerd; in 1931 werd het orgel door Gebr.Vermeulen (Weert) ingrijpend gewijzigd; in 1944 ging het geheel verloren; laatstgenoemde orgelbouwer plaatste in 1951 een nieuw driemanuaals orgel in een copie van de oude kas uit 1741.
Hoofdwerk Zwelwerk Positief Pedaal
Prestant 8’ Prestant 8’ Roerfluit 8’ Subbas 16’
Bourdon 8’ Salicionaal 8’ Prestant 4’ Octaafbas 8’
Octaaf 4’ Holpijp 8’ Spitsfluit 2’ Gedektbas 8’
Fluit 4’ Blokfluit 4’ Scherp III Koraalbas 4’
Octaaf 2’ Nasard 2 2/3’ Fugara 4’
Mixtuur IV Nachthoorn 2’
Trompet 8’ Terts 1 3/5’
Flageolet 1’
Basson-hobo 8’
In 1982 plaatsten Gebr.Vermeulen tevens een tweemanuaals koor-orgel.
Hoofdwerk Positief Pedaal
Bourdon 8’ Bourdon 8’ aangehangen
Prestant 4’ Flûte 4’
Doublette 2’ Nasard 2 2/3’
Fourniture II Quarte de Nasard 2’
Cromhorne B/D 8’ Tierce 1 3/5’
Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)